مقایسه میزان تریگونلین بذر در برخی از گونه‌های گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella L.)

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.721.97.5.1605.41 شنبلیله (Trigonella L.) یکی از مهمترین و قدیمی‌ترین گیاهان دارویی شناخته شده در جهان است که به‌دلیل داشتن ترکیب‌های مؤثره متنوع در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. این گیاه بیش از 135 گونه دارد که در سراسر جهان و در اغلب شرایط آب و هوایی رشد می‌کنند. تریگونلین مهمترین و فراوان‌ترین آلکالوئید و یکی از ترکیب‌های ارزشمند موجود در شنبلیله است که برای درمان دیابت و کاهش چربی خون بکار می‌رود. با توجه به این نکته که این گیاه در اغلب نقاط ایران به خوبی رشد می‌کند و به‌منظور بررسی میزان این متابولیت ارزشمند، تعداد 22 ژنوتیپ و ده گونه (T. uncata؛ T. monantha؛ T. persica؛ T. anguina؛ T. stellate؛ T. spruneriana؛ T. astroites؛ T. monspeliaca؛ T. tehranica؛ T. foenume) از جنس شنبلیله از استان‌های خوزستان، تهران و هرمزگان جمع‌آوری گردید و میزان تریگونلین آنها با استفاده از تکنیک HPLC مورد سنجش قرار داده شد. نتایج نشان داد که گونه T. foenume که گونه زراعی شنبلیله است، مقدار تریگونلین بیشتری (1.34 میلی‌گرم بر گرم بذر) نسبت به سایر گونه‌ها داشت. در رتبه بعدی گونه T. tehranica با اندکی تفاوت (0.9 میلی‌گرم بر گرم بذر) قرار گرفته بود. سایر گونه‌های مورد مطالعه با فاصله زیادی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. نتایج خوشه‌بندی ژنوتیپ‌ها براساس روش Ward نمونه‌های مورد مطالعه را در دو گروه قرار داد. این تحقیق می‌تواند اساس کارهای بعدی برای استخراج ترکیب‌های دارویی از سایر گونه‌های شنبلیله به‌ویژه گونه‌های بومی ایران مثل T. tehranica باشد.