مقایسه‌ی فرآیندهای واجی بین کودکان کم‌شنوا و کودکان شنوای بلوچ‌زبان

مقدمه و اهداف برخورداری از شنوایی یکی از مهم‌ترین عوامل فراگیری زبان است. برخی کودکان به ‌علت ابتلا به افت شنوایی، قادر به شنیدن صوت در محدوده‌ی طبیعی نیستند و در ‌نتیجه به‌خاطر مشکلات شنوایی، در فراگیری و به‌کارگیری زبان مشکل دارند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسه‌ی کاربرد فرآیندهای واجی و تأثیر سن و جنسیت بر آن در کودکان کم‌شنوا و شنوای بلوچ‌زبان است تا نتایج آن به شناخت بهتر مسأله و چاره‌اندیشی برای این مشکل در مطالعات آینده بیانجامد. مواد و روش ­ها پژوهش حاضرتوصیفی-تحلیلی و مقطعی بود. آزمودنی‌ها شامل 16 کودک (8 دختر و 8 پسر) کم‌شنوا و 16 کودک (8 دختر و 8 پسر) شنوای 7 تا 10‌ ساله‌ی بلوچ‌زبان بودند که به‌طور تصادفی از مدارس شهرستان زاهدان انتخاب شدند. آزمون مورد‌ استفاده، آزمون محقق‌ساخته حاوی 80 عکس از اشیا ملموس و رایج بود که کودک باید کلمه‌ی مربوط به هر ‌کدام از عکس ­ها را به‌ زبان بلوچی بیان می­کرد. پاسخ هر ‌کدام از کودکان به‌صورت مجزا با استفاده از MP3 Player مدل Creative ضبط شد. آوانگاری­ها بر اساس سیستم IPA انجام یافت. در نهایت، فرآیندهای واجی مورد‌ استفاده‌ی کودکان استخراج شد و معنی‌داری میانگین استفاده از فرآیندهای واجی در دو گروه، از ‌طریق آزمون تحلیل چند‌متغیره و تحلیل یک­راهه در متن MANOVA بر‌رسی شد. یافته­ ها نتایج نهایی تحلیل نشان داد که بین عملکرد کلی دو گروه در کاربرد فرآیندهای واجی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (0.00=P). نتیجه ­گیری پژوهش حاضر نشان داد که در میان فرآیندهای واجی، فرآیند حذف همخوان انسدادی بی‌واک، پربسامدترین فرآیند مورد ‌استفاده‌ی کودکان بلوچ‌زبان بوده ‌است. کاهش خوشه نیز یکی دیگر از فرآیندهای با بسامد بالا بود که در گفتار این کودکان، در خوشه ­ی همخوانی آغازه و پایانه‌ی هجا رخ ‌می­دهد؛ با این تفاوت که کاهش خوشه در خوشه‌ی همخوانی پایانی، بسامد بالاتری داشت. انسدادی‌شدگی، پیشین‌شدگی، کاهش هجا و واکرفتگی، از دیگر فرآیندهای واجی پر‌بسامد در این کودکان بود. فرآیند مضاعف‌شدگی در گفتار هیچ­کدام از دو گروه مشاهده نشد.