معیارهای اعتبار و پایایی در پژوهش‌های کیفی

مقدمه: امروزه با ظهور مطالعات کیفی، سؤالاتی در باب اعتبار و پایایی یافته‌های پژوهش‌های کیفی مطرح شده است. با توجه به تنوع دیدگاه‌ها و گوناگونی مباحث اعتبار و پایایی در پژوهش‌های کیفی، هدف از انجام مطالعه حاضر، تعیین معیارهای اصلی اعتبار و پایایی پژوهش‌های کیفی از دیدگاه صاحب‌نظران مختلف بود. روش‌: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی- مقطعی بود که در آن جمع‌آوری اطلاعات از طریق مطالعه کتابخانه‌ای، جستجو در اینترنت و پایگاه‌های داده از جمله PubMed، Irandoc، ScienceDirect، CINAHL و ISI محدود به زبان انگلیسی و با استفاده از کلمات کلیدی مرتبط با روایی و پایایی پژوهش‌های کیفی صورت گرفت. از بین مقالات و منابع مرتبط، مواردی که مؤلفان صاحب نام و مجرب داشتند و بارها مورد استناد قرار گرفته بود، انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعه جاری از مقالات و منابع جدیدتر (سال 2002 به بعد) استفاده شد. یافته‌ها: در مجموع، 25 مقاله مروری، تحقیقاتی و نیز منابع مرتبط با اعتبار و پایایی پژوهش‌های کیفی از سال 2002 به بعد استخراج شده و مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. در خصوص اعتبار و پایایی پژوهش‌های کیفی، تعدد تفاسیر و برداشت‌ها وجود داشت و شیوه‌های ارزیابی و کسب اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی به دیدگاه‌ها و بینش‌های تئوریک و برداشت‌های هستی شناسانه و معرفت شناسانه محققان وابسته بود.  نتیجه‎گیری: هر محقق با توجه به وابستگی به مکتب یا دیدگاه فکری خاص از روشی جداگانه برای اعتبارسنجی یافته‌های خود استفاده خواهد کرد و اعتبار و پایایی پژوهش‌های کیفی به پرسش سؤالات اساسی در مورد چیستی پژوهش، شناخت آن، منطق حاکم بر آن و اعتبار نتایج آن بستگی دارد.