معرفی دو اقرابادین باقیمانده از قرن دوازدهم هجری (قرابادین کبیر و قرابادین صالحی)

چکیده قرابادین یا اقراباذین، به کتاب ها و آثاری اطلاق می شود که اطلاعات مربوط به انواع داروهای مرکب، چگونگی تهیه، موارد استفاده و همچنین شیوه کاربرد آن ها را دربردارد. پزشکان و داروشناسان مسلمان در جریان نهضت ترجمه آثار داروشناسی سرزمین های دیگر بویژه یونان را به عربی ترجمه کردند و در طی قرن های بعد دانشمندان مسلمان نیز کتاب های قرابادین به زبان های عربی، فارسی و ترکی تألیف کردند. در قرن دوازدهم هجری قمری/ هجدهم میلادی، هنوز دانش پزشکی دانشمندان گذشته بویژه در سرزمین هند پویایی داشت و تألیفات طبی و دارویی ارزشمندی به سبک قدیم به رشته تحریر درآمد که از جمله مهم ترین این آثار، دو کتاب قرابادین کبیر اثر محمدحسین عقیلى علوی خراسانی و قرابادین صالحی از صالح بن محمد صالحی قاینی هروی بود. هدف این پژوهش معرفی و بررسی محتوای این دو اثر شامل معرفی مؤلف، منابع مورد استفاده، بخش ها، نسخه های خطی و چاپی، جنبه های اشتراک و تمایز آن ها به روش توصیفی و با محوریت استفاده از منابع کتابخانه ای است.  قرابادین کبیر که در نوع خود یکی از قرابادین های جامع نوشته شده تا به امروز است و قرابادین صالحی که در زمره ی ارزشمندترین قرابادین ها به شمار می آید، به زبان فارسی است و به طور کلی به بیان ساخت داروهاى مرکب در طب سنتى اختصاص دارد. این آثار می توان به اطلاعات جامعی در پزشکی و داروسازی ایران و دیگر سرزمین ها، روش های جدید در ساخت دارو و درمان بیماری ها، زمینه های ورود طب غربی به ایران، استفاده از واژگان تازه در نام گذاری برخی از داروها و ... دست یافت.   Introducing the Two Remaining Craphidion from the twelfth century (Kabir Craphidion and Salehi Craphidion)     Abstract: Craphidion or Akrabadhin was a bunch of books that contained information on the types of compound drugs, how to prepare them, how to use them and in addition, how they are used. Muslim doctors and pharmacists during the translation movement of the pharmacology of other lands, especially Greek, were translated in to Arabic, and over the next centuries, the books of Craphidion were written in Arabic, Persian and Turkish. In the twelfth century AH/the eighteenth century (of the Christion era) the medical knowledge of the past scientists was still dynamic, especially in Indian, and valuable medical and pharmaceutical compilations of the ancient style were written which one of the most important of these works was the two books” Craphidion kabyir” by mohammed hoseyen aghyilyi alavyi khorasanyi and “Craphidion salehyi”, by saleh ibn mohammed salehyi ghayenyi heravyi. This article aims to be descriptive analytic by focusing on using library resources, to introduce and review the books of craphidion kabyir and craphidion salehyi which including the authors introduction, resources used, sections, manuscripts and prints, and aspects of subscription and differentiation them. Book of “craphidion kabyir” which is the magnum opus and most comprehensive of craphidion is written to date and book of “craphidion saleheyi” written in Persian, is one of these craphidions, which generally speaking, explain about how to prepare the compounel drugs in traditional medicine. It provides comprehensive information on medicine and pharmacy in Iran and other territories, also try to test and validate their content, expressed new methods in making medicine and treatment of diseases, and the basics of western medicine entry to Iran, and new vocabulary in naming some medicines, etc. Key Words:  Craphidion, kabyir Craphidion, salehyi Craphidion