مطالعۀ ریشه‌های مشارکت متناقض‌نما در نمایشگری‌های کاروانی نمونۀ موردی قالی‌شویان مشهد اردهال کاشان

قالی‌شویان به عنوان یکی از نمونه‌های شناخته شدۀ گونه نمایشگری‌های کاروانی ایرانی، در بنیان خود بیانگر موقعیت ویژه‌ای از نسبت مخاطب و اجراگر در فرایند کنش آیینی است که در بیشتر کاروان‌های نمایشی عمومیت دارد. در این نمونۀ شاخص از کاروان‌های نمایشی، نسبت متقابل اجراگر و مخاطب بر مبنای حالت مشارکتی، بهعنوان یکی از سه حالت اصلی هرگونه فعالیت نمایشی، شکل گرفته است. وضعیت کلی اجرا در این گونۀ نمایشی بر مشارکت پویا و سیال میان اجراگر و مخاطب استوار است. با این حال در نمونۀ مورد مطالعه با وجهی متناقض از مشارکت اجراگر و مخاطب مواجه هستیم. به عبارتی در قالی‌شویان دایرۀ مشارکت، محدودۀ معین و قاطعی می‌یابد و تنها گروه خاصی از مخاطبان اجازۀ حضور و مشارکت مستقیم در فرایند اجرای آن را می‌یابند. در این وضعیت متناقض، حالت مشارکتی با هدف برجسته‌ساختن وضعیت دیگری از پدیداری اجرا ، حالت خودبیانگری، کم‌دامنه شده است. در این مقاله دلایل و ریشه‌های مشارکت متناقض‌نما ناشی از انحصارگرایی آیین‌ورزی در نمایشگری کاروانی قالی‌شویان، با رویکردی جامعه محور و بر پایۀ زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نظیر مؤلفه‌های تاریخی و جنسیتی، خودبیانگری جمعی و تأکید بر وراثت طایفگی در اجرا شناخته شده است.