مطالعۀ بوم شناسی فردی گیاه ریش پهن .Platychaete aucheri Boiss در خشک بوم های جنوب فارس

در این پژوهش، بوم‌شناسی فردی گیاه بوته‏ای و انحصاری ایران با نام ریش‌پهن Platychaete aucheri Boiss. در بخش‏های جنوبی استان فارس، که متعلق به ناحیة رویشی خلیج- عمانی است، مطالعه شد. اطلاعات اقلیمی، پستی و بلندی، خاک‌شناسی و ویژگی‏های تیپ گیاهی (تراکم به روش نزدیک‌ترین همسایه، تاج پوشش به روش ترانسکت نقطه‌ای) و فنولوژی گونه بررسی شد. همچنین، کیفیت علوفه در سه مرحلة مهم رشد گیاه‌ـ شامل رویشی، گل‌دهی و بذردهی‌ـ در آزمایشگاه تعیین شد. نتایج نشان داد گیاه P.auchri قادر به رویش در شرایط بارندگی اندک (بیشینة 285 میلی‏متر) و دمای زیاد (بیشینة 6/49 درجة سانتی‌گراد) است؛ البته، اندکی در مقابل سرما و یخبندان تحمل دارد. این گیاه محدودة ارتفاعی از 543 تا 1120 متر از سطح دریا، جهات دامنه رو به جنوب و جنوب شرقی و شیب‏های 7 تا 80 درصد را ترجیح می‏دهد. متوسط تاج پوشش این گونه از 8/15 تا 29 درصد متغیر است. خاک رویشگاه‏های مورد بررسی دارای بافت شنی- لومی و غیر شور و از نظر مواد آلی و عناصر غذایی فقیر است. با افزایش سن گیاه، میزان پروتئین موجود در اندام هوایی روندِ کاهشی را نشان می‏دهد و در بهترین حالت (53/4 درصد پروتئین در مرحلة گل‏دهی) نیز پروتئین موردِ نیازِ دام را برآورده نمی‏سازد. این گیاه، به دلیل دارابودن اسانس، سیستم ریشه‏ای عمیق، اندام‏های هوایی چوبی و کرک در سطح برگ و ساقه، به‌خوبی فشار چرای دام را تحمل می‌کند. به طور کلی، گیاه ریش‏پهن، به دلیل سازگاری با محیط گرم و خشک جنوب فارس (در محدودة مراتع شهرستان‏های لار، لامرد، جهرم و داراب)، شکل رویشی بوته‏ای مقاوم به چرای دام، جذابیت در پرورش زنبور عسل، کاربردهای دارویی در طب سنتی و دارابودنِ نقشی باارزش در کنترل فرسایش آبی و بادی، گونه‏ای چندمنظوره است و در طرح‏های مقابله با بیابان‏زایی و احیای مراتع قشلاقی نواحی جنوب کشور می‌توان از آن استفاده کرد. آگاهی از روش‏های بهینة تکثیر و استقرار این گونة انحصاریِ ایران نیازمند پژوهش‏های تکمیلی است.