مطالعه ی تطبیقی جبران ضرر در جنایات درحقوق ایران و حقوق بین‌الملل کیفری

در حقوق ایران به لحاظ وجود قصاص و دیه به‌عنوان واکنش شرعی در برابر جنایات، اختلافاتی ایجاد شده است. مشهور فقها همچنان بر اساس مبانی فقهی، ضمان مرتکب به خساراتی علاوه بر دیه را مشروع ندانسته­اند. بعلاوه اینکه گستره­ی جبران خسارات در حقوق ایران در مواردی محدود و در حقوق بین­المللی کیفری بصورت وسیع­تر، بزه­دیده­ی غیرمستقیم را نیز شامل شده است. البته ضرورت جبران کامل خسارات ناشی از جنایات در حقوق بین‌المللی کیفری به لحاظ شدت، اهمیت و گستردگی جرائم بین‌المللی از اهمیت بیشتری برخوردار است که این مهم در اسناد دیوان کیفری بین‌المللی به‌خوبی محقق شده و در اسناد دادگاه‌های کیفری بین‌المللی موقت در حد محدودی به آن توجه گردیده است. بر اساس یافته­های این مقاله- که به روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی، صورت گرفته است- به نظر می­رسد طبق مبانی فقهی و قانونی ایران جبران زیان­های ناشی از جنایات با سایر جرایم متفاوت بوده و شامل عمومات ﻣﺴﺆﻭﻟﯿﺖ مدنی نمی­شود؛ اما با دقت نظر در جنایات و خسارت‌های مربوط، خسارت‌های همراه جنایت و خسارت‌های ناشی از جنایت به‌شرط مستقل بودن از صدمه به جسم یا نفس و اینکه جانی علت یا سبب ایجاد آن باشد قابلیت جبران علاوه بر دیه را داشته و به نظر می­رسد در حقوق بین المللی کیفری، تمام زیان­های مادی و معنوی ناشی از جنایات قابل جبران هستند. به همین شکل، در نظام­های داخلی و بین­المللی حمایت از بزه دیده­ی غیرمستقیم در جبران ضررهای ناشی از جنایات بعمل آمده؛ هرچند در حقوق بین­الملل کیفری این حمایت با وسعت بیشتری صورت گرفته است.