مطالعه ضرایب همبستگی صفت‌های زراعی و تجزیه علیت عملکرد دانه در چاودار

چاودار (Secale cereale L.) یکی از گرامینه‌های مهم و با ارزش است که برای تولید نان یا مصرف علوفه مورد استفاده قرار می‌گیرد. به ‌منظور بررسی روابط بین عملکرد دانه و اجزاء عملکرد، 64 ژنوتیپ مختلف چاودار در آزمایش لاتیس ساده با دو تکرار در سال 1395 در منطقه مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه همبستگی نشان داد که عملکرد دانه با صفت‌های وزن سنبله، وزن دانه سنبله، شاخص برداشت سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح و شاخص برداشت همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. با استفاده از تجزیه رگرسیونی گام‌به‌گام سهم هر یک از صفت‌هایی که بیشترین تأثیر را در عملکرد دانه داشتند مشخص گردید صفت‌های وزن دانه سنبله و تعداد سنبله در واحد سطح به مدل رگرسیونی عملکرد دانه واردشده و 75 درصد از تنوع موجود بین ژنوتیپ‌ها را تبیین کردند. بر اساس تجزیه علیت نیز دو صفت مذکور به‌ترتیب با ضرایب 71/0 و 60/0 بیشترین تأثیر مستقیم را روی عملکرد دانه داشتند. از طرف دیگر وزن سنبله بیشترین تأثیر مستقیم و غیرمستقیم را (از طریق افزایش وزن دانه سنبله) بر افزایش عملکرد دانه داشت. به‌طورکلی از این مطالعه مشخص شد که دو صفت وزن دانه سنبله و تعداد سنبله در واحد سطح در اولویت اول و صفت‌های مرتبط با ویژگی‌های سنبله، وزن هزار دانه، قطر ساقه، شاخص برداشت، طول ریشک و ارتفاع گیاه در الویت بعدی بر افزایش عملکرد دانه مؤثر می‌باشند و می‌توان از آن‌ها به‌عنوان شاخص‌هایی برای انتخاب در جهت بهبود عملکرد دانه استفاده نمود.