مطالعه تطبیقی دیدگاه حافظ ابرو با مورخان مسلمان درباره اهمیت و فواید علم تاریخ

مطالعه تطبیقی دیدگاه حافظ ابرو با مورخان مسلمان درباره اهمیت و فواید علم تاریخ [1]                                                                           نرگس رضاقلی‌زاده آهنگر* چکیده شهاب‌الدین عبدالله بن لطف‌الله بن عبدالرشید، معروف به حافظ ابرو، مورخ بزرگ ایرانی در عصر تیموری است. او درباره تاریخ ایران چندین جلد کتاب نوشت که مهم‌ترین آنها کتاب جغرافیا و مجمع التواریخ السلطانیه است. وی در مقدمه این کتب، موضوع «علم تاریخ» را به لحاظ نظری تبین کرده است. حافظ ابرو مانند ابن‌فندوق بر این بارو است که چون وقایع تاریخی با هم شباهت‌هایی بسیار دارند، مطالعه تاریخ برای همه، به‌ویژه سیاست‌مداران و مدیران کشور لازم و ضروری است که با آگاهی از شرح حال گذشتگان، اشتباهات آنان را تکرار نکنند. به اعتقاد حافظ ابرو، الگوگیری از زندگی انبیای الهی از جمله فواید مطالعه تاریخ است؛ زیرا آگاهی از رفتار و عمل پیامبران در برابر سختی‌ها و صبر آنان در برابر مشکلات باعث می‌شود جوامع انسانی در زمان حوادث ناگوار زندگی و بحران‌های اجتماعی، امیدشان را از دست ندهند. حافظ ابرو به مانند خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، به بی‌طرفی مورخ تأکید دارد و معتقد است مورخ همان‌گونه که فضایل قومی را می‌نگارد، باید رذایل‌شان را نیز بر دفتر تاریخ ثبت کند.   [1]. تاریخ دریافت 19/05/93؛ تاریخ پذیرش 23/11/93. * دانشجوی دکتری رشته تاریخ ایران اسلامی آکادمی علوم، گروه علم تاریخ، شهر دوشنبه، تاجیکستان [email protected]