مطالعه تطبیقی-تحلیلی مسجد جامع گز به استناد نویافته‌های مرمتی

چکیده      با توجه به مرمت­های سالیان اخیر مسجد جامع گز و متعاقب آن زدودن برخی الحاقات دوره معاصر که در نتیجه آن فضاها، تزیینات و اشکال جدیدی از بنا هویدا گردید، اطلاعات تازه­ای از گاه­نگاری و مراحل توسعه این بنا مشخص گردید؛ بر همین اساس پژوهش حاضر که به روشی توصیفی- تطبیقی – تحلیلی بر پایه بررسی­های میدانی و بهره­گیری از مطالب متون انجام شده، بر آن است تا منظر تازه­ای از گاه­نگاری، مراحل توسعه، ویژگی­های معماری، تزیینی و خصوصیات سبک­شناختی بنا را مشخص کند. در نتیجه تحقیق مشخص گردید که بنای اولیه از نوع مساجد ستون­دار بوده و به دوره آل­بویه تعلق داشته است. در دوره سلجوقی مناره­ای به مسجد افزوده گشته و همانند مسجد جامع اصفهان و اردستان در هر ضلع صحن چهار ایوان ایجاد شده و به مسجدی چهار­ایوانی تبدیل می­گردد. به احتمال زیاد چهار ایوان مسجد به طور همزمان ایجاد شده و به دنبال آن در مقایسه با سایر مساجد چها­ر­ایوانی سلجوقی، مسجدی با خصوصیات سبکی ویژه و متفاوت را به وجود آورده است. در دوره­ صفوی به دستور شاهان صفوی و بدست معماران توانمند این دوره تعمیرات، ساختمان­سازی­ها و تزیینات الحاقی و اساسی در بنا صورت گرفته است. روند مرمت و ساختمان­سازی­ بنا از دوره قاجار تا به امروز نیز تداوم داشته است.