مطالعه تاریخ سوخ‌دهی و صفات مرفولوژیک جمعیت‌های بومی و ارقام تجاری پیاز در خوزستان

سابقه و هدف: پیاز با سطح زیر کشت 63685 هکنار یکی از مهم‌ترین سبزی‌ها در ایران می‌باشد. بخش قابل توجهی از بذر ارقام روز کوتاه پیاز از طریق واردات تامین می‌شود که شرایط را برای حذف و فرسایش ژنتیکی توده‌های بومی فراهم نموده است. اما علی-رغم این فرسایش، تنوع وسیعی در این توده‌ها گزارش شده است. در بین این توده‌ها، توده‌هایی با عملکرد بالا، خاصیت انبارمانی طولانی و مقاوم به آفات در مطالعات گوناگون مشاهده شده است، بنابراین مطالعه کمی و کیفی این توده‌ها حائز اهمیت فراوانی می-باشد. در همین راستا این پژوهش به منظور مطالعه تاریخ سوخ‌دهی، صفات مرفولوژیک و همبستگی صفات جمعیت‌های بومی جنوب کشور و دو رقم تجاری پریماورا و تگزاس‌ارلی‌گرانو صورت گرفت. مواد و روش‌ها: این تحقیق به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل هشت تیمار (پیاز اصلاح شده بهبهان، توده‌های محلی بهبهان، پادوک، رامهرمز، برازجان، ایرانشهر و ارقام تگزاس‌ارلی‌گرانو و پریماورا) با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به‌مدت دو سال زراعی (93-1392) اجرا شد. بذور در اواسط مهر ماه در خزانه کشت و نشاها (در مرحله 2 تا 3 برگی) و در اواخر آذر ماه به زمین اصلی منتقل شدند. تاریخ تشکیل سوخ با شاخص نسبت تشکیل سوخ و مجموع تجمعی تخمین زده شد. سوخ‌‌‌ها در زمان افتادگی50 تا 80 درصد برگ‌ها و شروع خشک شدن آنها برداشت شدند. نتایج حاصله توسط نرم افزار MSTATC تجزیه و تحلیل گردید و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن مقایسه شدند. یافته‌ها: در سال اول آزمایش در جمعیت‌های مورد مطالعه سوخ از 27 اسفند با طول روز 11 ساعت و 56 دقیقه تا 3 فروردین با طول روز 12 ساعت و 5 دقیقه تشکیل شد. در سال دوم آزمایش زمان سوخ‌دهی از 12 فروردین با طول روز 12 ساعت و 32 دقیقه تا 30 فروردین با طول روز 13 ساعت و 5 دقیقه متغیر بود. حداکثر عملکرد کل در سال اول و دوم آزمایش به‌ترتیب توسط توده محلی پادوک و رقم تگزاس‌ارلی‌گرانو تولید شد. بیشترین عملکرد قابل فروش به رقم پریماورا مربوط بود. در ارقام تگزاس‌ارلی‌گرانو و پریماورا بولتینگ مشاهده نگردید. حداکثر و حداقل دوقلویی به‌ترتیب به رقم پریماورا و توده محلی برازجان مربوط بود. بیشترین درصد ماده خشک سوخ به پیاز اصلاح شده بهبهان تعلق داشت. مطالعه ضرایب همبستگی مشخص نمود عملکرد کل و قابل‌فروش با بولتبنگ و دوقلویی همبستگی منقی و معنی‌داری دارند. بین درصد ماده خشک سوخ و درصد کل مواد جامد محلول سوخ رابطه مثبت و معنی-داری مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: همه جمعیت‌های مورد مطالعه روز کوتاه بودند. بر اساس نتایج این بررسی برای کشت پیاز در خوزستان رقم تگزاس‌ارلی گرانو بهترین رقم می‌باشد. در میان جمعیت‌های بومی، پیاز اصلاح شده بهبهان، از نظر حساسیت پایین به دوقلویی و بالا بودن درصد ماده خشک سوخ، مناسب‌ترین جمعیت می‌باشد.