مطالعه اخلاق مصرف؛ تعاملات شهروند-حکومت از منظری جامعه‌ شناختی

تبیین ‏های مختلفی در ارتباط با مصرف کالاها و خدمات ارائه می‌شود. اما این پژوهش، به تبیین جامعه ‏شناختی مصرف با بهره‏ گیری از رویکرد نوین بازتابی پرداخته و به بُعد اخلاقی آن در کنش‏ های روزانه از سوی شهروندان توجه نموده است. دو هدف اساسی آن بررسی اخلاق در انتخاب‏ های مصرف روزانه و همچنین تأثیرپذیری متقابل آن از تعاملات شهروندی‏ حکومتی در شرایط جامعه مورد مطالعه است. داده‏های کیفی با استفاده از مصاحبه‏ های عمیق نیمه ساخت ‏یافته در حول محورهای اساسی تحقیق از ۲۰ نفر از شهروندان ارومیه‏ ای جمع ‏آوری شده‏اند. تحلیل داده ‏ها با روش نظریه زمینه ‏ای و با استفاده از شیوه کدگذاری باز، محوری و گزینشی به ‏منظور دستیابی به مقوله هسته و مدل پارادایمی نشان داد علاوه بر عدم توجه به اخلاق در انتخاب‌های مصرف روزانه شهروندان، نوعی الگوی رفتاری اعتراضی به سیاست ‏های حکومتی و ساختاری هم در بین مشارکت‏ کنندگان در حال شکل‏ گیری است که با عنوان مصرف بازتابی نام‏گذاری شده است. مقوله مصرف بازتابی نشانگر آن است که الگوی مصرف فعلی در بین شهروندان تنها نوعی واکنش حاصل از ناخرسندی از عملکرد حکومت در حوزه محیط ‏زیست و بی ‏توجهی به حفاظت از آن در تصمیم ‏گیری ‏های کلان است. مصرف بازتابی معرفی ‏‏شده در این مطالعه نوعی مصرف سیاسی انفعالی است.