مطالعه اثرات تغییر کاربری اراضی و احداث مزارع نیشکر برخصوصیات فیزیکوشیمیایی، کانی‌شناسی و میکرومورفولوژیکی خاک در منطقه جنوب خوزستان

Authors

  • سیروس جعفری دانشیارعلوم خاک دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
  • مصطفی چرم هیات علمی- دانشگاه شهید چمران اهواز- گروه خاکشناسی
Abstract:

سابقه و هدف: کشت گیاه نیشکر با شرایط منحصر بفرد جهت رشد مانند دوره کشت طولانی، مصرف زیاد آب و استفاده گسترده از ادوات سنگین کشاورزی در مراحل مختلف کشت و کار، می‌تواند بر خصوصیات خاک و در نتیجه حفظ منابع خاک، اثرات مختلفی داشته باشد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر تغییر کاربری اراضی زمین‌های بایر جهت کشت نیشکر برخصوصیات فیزیکی، شیمیایی، کانی‌شناسی و میکرومورفولوژیکی جنوب خوزستان است. مواد و روش‌ها: منطقه مورد مطالعه مزارع کشت و صنعت امیرکبیر در 45 کیلومتری جنوب اهواز بر روی اراضی دشت خوزستان واقع شده‌ است که از لحاظ فیزیوگرافی، دشت آبرفتی رودخانه‌ای محسوب می‌شود. رژیم رطوبتی و حرارتی منطقه به‌ترتیب اریدیک و هایپرترمیک است. جهت انجام این تحقیق، ابتدا شناسنامه تمامی مزارع این کشت و صنعت بررسی شده و تعداد چهار مزرعه نیشکر با بیش از 15 سال سابقه کشت که مشکل و محدودیت خاصی نداشتند، انتخاب شد. در هر کدام از این مزارع، خاکرخی‌ حفر و مطالعات مورفولوژیکی و صحرایی بر روی آنها انجام شد. به‌همین ترتیب در زمین مجاور هر کدام از آنها نیز که در طی سال‌های مزبور بصورت دست نخورده باقی مانده‏اند، خاکرخ‌های شاهد به فاصله تقریبی30 متر حفر شد. نمونه‌برداری از خاک عمق‌های متناظر 30-0، 60-30 و 90-60 سانتی‌متری نیز جهت مقایسه میانگین اعماق مختلف، صرف‌نظر از نوع افق خاکرخ‌ها انجام شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی شامل پتاسیم قابل جذب، کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و توزیع اندازه ذرات اندازه‌گیری شد. در کنار آن تجزیه‌های کانی‌شناسی و میکرومورفولوژیکی نمونه‌ها نیز انجام و محاسبات آماری با نرم افزار آماری SPSS و مقایسات لازم انجام شد. یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد تغییر کاربری اراضی و زیر کشت بردن زمین‌های بایر در منطقه نیشکرکاری خوزستان با خاک‌های شور و با کیفیت پایین، سبب تغییر در برخی شاخص‌های کیفیت خاک شده است اما شدت این تغییرات برای خصوصیات مختلف خاک یکسان نبود. پارامترهایی هم‌چون هدایت الکتریکی، پتاسیم قابل جذب و توزیع اندازه ذرات از جمله عواملی بودند که در غالب زمین‌های کشت شده، دستخوش تغییر شده بودند. در این تحقیق تفاوت معنی‌داری درمیزان اسیدیته خاک در اثر تغییر کاربری اراضی مشاهده نشد که این امر می‌تواند به قدرت زیاد بافری خاک و مقدار بالای کربنات‌ها در این اراضی نسبت داده شود. همچنین کشت نیشکر باعث ایجاد تغییراتی در کانی‌های رسی در منطقه مورد مطالعه شده است که غالب این تغییرات به تحول کانی‌ها در اثر کاهش در برخی عناصر از جمله پتاسیم مربوط می‌شود. برخلاف اراضی بایر تشکیل رس‌های قابل انبساط در خاک‌های کشت شده مشاهده می‌شود. تشکیل این کانی‎ها به‌خصوص در افق‌های سطحی این اراضی، اغلب از تحول ایلیت و تحول رشته‌های پالی گورسکایت حاصل شده است. تحول در افق‌های عمقی‌تر به میزان کمتری رخ داده است. مقایسه رده‌بندی خاک‌های زیر کشت نیشکر با خاک‌های بایر این منطقه نشان داد که به‌رغم تغییرات افق‌های ژنتیکی در طی سنوات کشت تغییر کاربری اراضی و کشت و کار تغییر چندانی در رده‌بندی خاک‌های این منطقه در سطح فامیل نداشته است. در بررسی میکرومورفولوژیکی مقاطع نازک افق‌های تشریح شده نیز تشکیل خاکدانه با پدالیتی ضعیف در برخی افق‌های خاک‌های کشت شده که زمین بایر مجاور آن فاقد خاکدانه بود، مشاهده شد. درصد منافذ در اغلب افق‌ها‌ی خاکرخ‌های تشریح شده زمین‌های زیر کشت در مقایسه با زمین بایر، افزایش داشته است. این تحقیق نشان داد که کشت متراکم و آبیاری سنگین در دوره طولانی باعث تغییر و تحول کانی‌ها و در نتیجه تغییر در عوامل دیگر همچون نیازهای عناصر غذایی خاک می‌شود. نتیجه‌گیری: تغییر کاربری اراضی سبب تغییرات اساسی در برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی، کانی‌شناسی و میکرومورفولوژیکی خاک خواهد شد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اثرات تغییر کاربری جنگل برخصوصیات فیزیکوشیمیایی، ذخیره کربن آلی و تنفس خاک در منطقه کلاردشت

خاکها نقش مهمی در چرخه کربن داشته و تغییر کاربری جنگل بر ذخیره کربن آلی و انتشار دی اکسید کربن به اتمسفر اثر می‌گذارد. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات تبدیل جنگل پهن‌برگ به سوزنی‌برگ و تغییر جنگل پهن‌برگ به مرتع، در دو سایت انتخابی 1 و 2 در بخش جنوبی منطقه کلاردشت (با ویژگی‌های متفاوت) بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی، ذخیره کربن آلی و تنفس خاک می‌باشد. براساس نتایج، واکنش و هدایت الکتریکی خاک تحت تأثیر...

full text

اثرات تغییر کاربری جنگل برخصوصیات فیزیکوشیمیایی، ذخیره کربن آلی و تنفس خاک در منطقه کلاردشت

خاکها نقش مهمی در چرخه کربن داشته و تغییر کاربری جنگل بر ذخیره کربن آلی و انتشار دی اکسید کربن به اتمسفر اثر می گذارد. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات تبدیل جنگل پهن برگ به سوزنی برگ و تغییر جنگل پهن برگ به مرتع، در دو سایت انتخابی 1 و 2 در بخش جنوبی منطقه کلاردشت (با ویژگی های متفاوت) بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی، ذخیره کربن آلی و تنفس خاک می باشد. براساس نتایج، واکنش و هدایت الکتریکی خاک تحت تأثیر...

full text

بررسی پراکنش‌فضایی ساقه‌خوارهای نیشکر Sesamia spp. (Lep.: Noctuidae) در مزارع نیشکر جنوب استان خوزستان

ساقه خوارهای نیشکر Sesamia spp. از آفات کلیدی نیشکر در استان خوزستان هستند که همه ساله خسارت سنگینی به محصول نیشکر و شکر حاصله وارد می‌سازند. در این تحقیق، پراکنش‌فضایی جمعیت ساقه‌خوارها در سال 1387 در سه مزرعه 25 هکتاری نیشکر،  با واریته CP69-1062 واقع در جنوب شهرستان اهواز مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه‌برداری به‌صورت ماهیانه و طی هفت مرحله انجام گرفت. به‌منظور نمونه برداری و تخمین نسبی جمعیت آ...

full text

مطالعه‌ی دشمنان طبیعی و میزان پارازیتیسم سفیدبالکNeomaskellia andropogonis در مزارع نیشکر جنوب خوزستان

یکی از آفاتی که در سال‌های اخیر در مزارع نیشکر در خوزستان طغیان کرده است سفید­بالک نیشکر، Neomaskellia andropogonis است. فعالیت عمده‌ی آفت معمولاً از اوایل مرداد آغاز و تا اوایل آذرماه ادامه دارد. در این مطالعه نسبت به جمع‌آوری و شناسایی دشمنان طبیعی و میزان پارازیتیسم آفت اقدام شد. برای این منظور در زمان فعالیت آفت به‌طور مستقیم و با کمک آسپیراتور پارازیتوییدهای فعال روی سفیدبالک نیشکر از مزرعه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 2

pages  43- 61

publication date 2018-08-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023