مطالعه‌ی ساختاری رخنمون های صخره ای در نگاره «فرود با ایرانیان مواجه می‌شود» از شاهنامه طهماسبی

Authors

  • علیرضا طاهری دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستان
  • مریم ناصرنژاد کارشناس ارشد پژوهش هنر دانشگاه سیستان و بلوچستان
Abstract:

در هنر ایران تصاویر و نشانه‌های بصری بسیاری، از طبیعت انعکاس یافته‌اند. نقاش ایرانی همواره به طبیعت و نمودهای آن همچون گیاهان، صخره‌ها و آسمان دلبستگی داشته و از آنجایی که طبیعت‌گرایی و آمیختگی انسان با طبیعت، ریشه در اعتقادات مذهبی و اسطوره‌ای مردم ایران دارد، در نگاره‌ها به عنوان یکی از اصول زیبایی‌شناسانه طبیعت­گرا مشاهده می‌شود. یکی از این نشانه‌های تصویری، صخره است که از جنبه‌ی نمادین و تمثیلی نیز مورد توجه بوده است. صخره‌های خیال‌انگیز با چهره‌های حک شده و به آسمان سر کشیده -عموماً هماهنگ با روایت داستانی- مفهوم خاصی را بیان می‌کنند. یکی از آثاری که گونه‌های متفاوتی از رخنمون‌های صخره‌ای را به نمایش گذاشته، نگاره «فرود با ایرانیان مواجه می‌شود» از شاهنامه طهماسبی است. در مقاله‌ی حاضر نمونه‌های تصویری صخره‌های رخنما مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند و به این سؤالات پاسخ داده می‌شود: چه ارتباطی میان رخنمون‌های صخره‌ای با متن داستان وجود دارد؟ از لحاظ بصری و ساختاری رخنمون‌های صخره‌ای چه خصوصیاتی دارند؟ رخنمون‌ها با متن داستان ارتباط داشته و همراه با سایر عناصر در جهت تقویت روایت داستانی هماهنگ گشته‌اند. بر اساس نگاره مورد بحث، رخنمون‌ها به دو نوع انسانی و حیوانی و به صورت تجریدی یا کاملاً طبیعی تصویر شده‌اند. تاکنون پژوهشی به طور مستقیم در رابطه با موضوع رخنمون‌های صخره‌ای، بویژه در این نگاره، مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی می‌باشد. مقاله‌ی حاضر به تحلیل ساختاری رخنمون‌ها می‌پردازد و کیفیت عناصر رخنما را که در ساختار نگاره نقش داشته، مورد بررسی قرار می‌دهد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نگاره های شاهنامه طهماسبی

گرچه نسخه برگردان کردن بخش های هنری یک نسخه خطی، سال هاست در خارج از ایران رواج دارد، در سال های اخیر شاهد طبع این گونه آثار در ایران هستیم. از نمونه خارجی این گونه کتاب ها می توان به نسخه برگردان نگاره های شاهنامه لنینگراد (1985م.) و نمونه های داخلی می توان به نسخه برگردان نگاره های خاوران نامه (1383ش.) اشاره کرد. نگاره های نسخه خطی شاهنامه طهماسبی، قبلاً معروف به شاهنامه هوتون، از خوش اقبال تر...

full text

مقاله بازنمایی زال کودکی اسطوره ای در نگاره ای از شاهنامه شاه طهماسبی (با استفاده از رویکرد بینامتنیت)

داستان هایی که دارای قدرت تاثیریِ جهانی هستند، برخوردار از عناصر ساختاری مشترک و جهان شمولی تحت عنوان کهن الگوی سفر قهرمان می باشند که در آنها به مضامینی از جمله مضمون کودکان اسطوره ای (رها شده) پرداخته شده است. مؤید این مطلب کتاب شاهنامه فردوسی است. متنی جامع و سرچشمه ‌ای که بارها و بارها مورد استفاده یِ هنرمندان مختلف از جمله نگارگران قرار گرفته است. بررسی موفقیت نگارگرانِ این نگاره ها در بازنما...

full text

توصیف نمودهای اهریمنی در نگاره های شاهنامه طهماسبی

آریاییان باستان به دو نیروی راستی و نظم، و دروغ و بی نظمی باور داشتند و بعدها این اندیشه در آیین زردشتی گسترده تر شد و همه هستی و اجزا و حوادث آن را دربرگرفت. نواندیشی ها و نوآورده های زردشت و آیینش عاملی بس مهم در سقوط خدایان کهن آریایی و رانده شدن بسیاری شان به حوزه بدی و بی نظمی بود. گروهی از خدایانِ بیرون آمده از جهان خدایی به حماسه ها وارد شدند و نقش ضدقهرمانان و گاه قهرمانان را بر عهده گرف...

full text

رابطه متن با نگاره های سلطان محمد در شاهنامه طهماسبی

نسخه شاهنامه شاه تهماسبی پیشتر در مجموعه بارون ادموند دو رو چیلد در پاریس بود و بعدها از کتابخانه آرتور هوتون پسر سردرآورد، هوتون 78 تابلو از 258 تابلوی آن را به موزه هنری متروپولتین نیویورک اهدا کرد. (کاتب این شاهنامه معلوم نبوده و به احتمال زیاد کار آن در سال 928 هـ.ق به فرمان شاه اسماعیل شروع شده تا به فرزندش تهماسب میرزا اهدا شود، از جمله کسانی که در این شاهنامه در تصویر نگاری ها همکاری داش...

مطالعه بصریِ پیکره‌های نگاره "کاوه، طومار ضحاک را پاره می‌کند" از شاهنامه طهماسبی براساس نظریه گشتالت

مکتب روان‌شناسی گشتالت، از مهم‌ترین مکاتب روان‌شناسی دهه‌های ابتدایی قرن بیستم است که، به دلیل توسعه قلمرو و ارتباط آن با فرآیند ادراک بصری، عرصه هنر نیز از تأثیرات آن بی‌بهره نمانده است. بر‌اساس نظریه گشتالت، در جریان ادراک بصری، ذهن انسان تمایل دارد عناصر تشکیل‌دهنده یک تصویر را، با در نظر گرفتن برخی قواعد، ساده‌سازی و سازمان‌دهی نماید، به‌طوری‌که سازمان بنیان‌یافته، ماهیتی متفاوت با اجزا و ع...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 3

pages  75- 90

publication date 2012-07-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023