مطابقه در نظام کُنایی (ارگتیو) زبان های ایرانی: رقابت واژه بست و وند الف

این مقاله به تبیین نظری دو الگوی رایج در ساخت کُنایی زبان‌های ایرانی بر پایه برنامه کمینه‌گرا می‌پردازد. در الگوی اول، در بندهای متعدی، فاعل حالت نمای کُنایی/ غیرفاعلی و مفعول حالت فاعلی می‌پذیرد. در این الگو فعل متعدی در مطابقه کامل با مفعول قرار دارد. در الگوی دوم، فاعل متعدی حالت نمای کُنایی ندارد بلکه به وسیله یک واژه‌بست غیرفاعلی مضاعف‌سازی می‌شود. در این الگو فعل با مفعول مطابقه ندارد و شکل پیش‌فرض (وند/ شناسه سوم شخص مفرد) می‌پذیرد. لذا در ساخت‌های کُنایی زبان‌های ایرانی، به لحاظ توصیفی، واژه‌بست و وند/ شناسه در توزیع تکمیلی قرار دارند. در این مقاله استدلال خواهد شد که مطابقه فعل با مفعول در الگوی اول حاصل تطابق هسته زمان با مفعول است در حالی‌که نبود مطابقه در الگوی دوم به‌دلیل ایجاد تداخل ناقص واژه‌بست در ایجاد تطابق بین هسته زمان و مفعول است. نتیجه این تحلیل گواهی در تایید این ادعای نظری است که اصولاً ساخت‌های منفرد در زبان‌ها برآیند تعامل ساز وکارهای مستقل و عام نظام صوری/ ساختاری این زبان‌هاست.