مشخصه‌های روشنه‌ تاج در یک جنگل آمیخته پهن‌برگ (مطالعه موردی: سری دو جنگل شصت‌کلاته گرگان)

روشنه‌های تاج یکی از مهم‌ترین پدیده‌های طبیعی مقیاس‌کوچک جنگل‌های معتدله هستند که می‌توانند نقش مهمی در تغییر ساختار و ترکیب توده ایفا ‌کنند. ایجاد روشنه در جنگل‌های هیرکانی اثرات زیادی بر استقرار تجدید حیات و افزایش تنوع‌ زیستی دارد. در این پژوهش، مشخصه‌های روشنه تاج در یک جنگل آمیخته پهن‌برگ در سری دو جنگل شصت‌کلاته گرگان بررسی شد. پس از جنگل‌گردشی، 82 روشنه با حداقل سطح 40 متر مربع در پارسل‌های 3، 4، 5 و 7 شناسایی شده و مشخصه‌های هر روشنه شامل قطر بزرگ و کوچک، قطر و ارتفاع درختان روشنه‌ساز (افتاده و سرپا) اندازه‌گیری شدند. برای برداشت تجدید حیات گونه‌های درختی، در دو طبقه ارتفاعی کمتر و بیشتر از 0/5 متر در داخل هر روشنه پنج ریزقطعه‌نمونه 2×2 متر (درمجموع 410 ریزقطعه‌نمونه) درنظر گرفته شد. همچنین، در صورت وجود، تعداد گونه‌های پرکننده تا قطر 10 سانتی‌متر در سطح کل روشنه برداشت شد. نتایج نشان داد که مساحت روشنه‌ها بین 40 تا 1708 و میانگین آن‌ها 470 متر مربع بود. اکثر روشنه‌های تاج‌ (72 درصد) مساحتی کمتر از 400 متر مربع داشتند. همچنین، عامل ایجاد اکثر روشنه‌ها، تعداد دو و بیشتر خشک‌دار بود که ممرز با 51/45 درصد مهم‌ترین گونه روشنه‌ساز‌ به‌شمار می‌آمد. افزایش سطح روشنه تا 400 متر مربع باعث افزایش زادآوری گونه‌های درختی ‌شد، در حالی‌که با افزایش سطح روشنه به بیشتر از 500 متر مربع، تجدید حیات گونه‌های اصلی توده کاهش یافت. ممرز بیشترین فراوانی تجدید حیات در سطح روشنه‌ها را داشت. با توجه به نتایج، می‌توان گفت که روشنه‌ها عامل مهمی برای تجدید حیات درختان جنگلی محسوب می‌شوند، بنابراین برای دستیابی به اهداف مدیریت پایدار جنگل باید در طرح‌های جنگل‌داری توجه ویژه‌ای به آن‌ها شود.