مسؤولیت مطلق در تخریب محیط زیست از دیدگاه فقهی
Authors
Abstract:
موضوع تخریب محیط زیست از مسائل مهم و جدید در عرصه فقه و حقوق اسلامی بهشمار میرود که زوایای آن بهخوبی برای مجامع علمی و دینی روشن نشده است. بدیهی است با معلوم نبودن حدود و نیز اهمیت موضوع، نباید انتظار عکسالعمل مناسب از مأخذ تصمیمگیری و صدور احکام شایسته داشت. از نظر فقهی، پذیرش مسؤولیت بدون اثبات تقصیر و بهعبارت دیگر، وضع مسؤولیت مطلق برای تخریبگران محیط زیست، بیمانع است ولی متأسفانه مبنایعملی دادگاههای ایران که براثبات تقصیر مبتنیاست، از تخریبهای روزمره محیط زیست نمیتواند جلوگیری کند، درحالیکه مبنای مسؤولیت مطلق در فقه امکان پذیرش و کارایی لازم را دارد. تلف مال غیر، از ارکان تحقّق مسؤولیت مدنی است. اتلاف مواهب مشترک و مصادیق انفال از مصادیق اتلاف مال غیر است، گرچه در واقع، مفهوم مال را در عرصه محیط زیست باید اندکی گسترش داد تا مصادیقی چون هوا نیز در محدوده این تعریف وارد شوند. در حقیقت مال غیر را فقط اموال خصوصی و مصادیق موجود در آن عرصه نباید دانست، از سویی حیطه اموال خصوصی در ارتباط با نظریه برگزیده، گاهی بهرهبرداری از دو قاعده سلطنت بر اموال و اباحه استفاده از انفال، بهدلیل تعارض با منافع عمومی، در حیطه قاعده لاضرر محدود گردیده است، چنانکه «لا ضرر» فقط نفی حکم نمیکند و در موارد تحقّق ضرر بهدلیل عدم حکم، اثبات حکم نیز مینماید. البته محروم کردن نسلهای بعدی از انتفاع از محیط زیست نیز از مصداقهای مشخص ضرر است. گفتنی است که گزینش مبنای مسؤولیت مدنی دربارهی تخریب محیط زیست نخست در راستای پیشگیری از ورود زیان است نه مجازات؛دوم فلسفهی حمایت از محیط زیست در برابر تخریب، علیرغم دیدگاه طبیعتمحور (بیوسنتریک) و دیدگاه انسانمحور (آنترپوسنتریک)، از منظر فقهی، دیدگاه انسان ـ طبیعتمحور (آنترو بیوسنتریک) است.
similar resources
بررسی فقهی حقوقی رابطۀ قاعدۀ اتلاف با تخریب محیط زیست
در مباحث فقهی برای حفاظت و صیانت از اموال دیگران قاعدهای به نام قاعدۀ اتلاف تأسیس شده است که بر مبنای آن هرکس باعث اتلاف مال غیر شود، ضامن است و باید پاسخگو باشد.از طرفی تخریب محیطزیست از قبیل مصرف بیرویه و غیرمجاز از منابع طبیعی، تعدی به محیطزیست مصنوعی و آلوده کردن محیطزیست طبیعی بیجان از مصادیق بارز اتلاف مال غیر، محسوب میشود. بر اساس قاعدۀ مذکور و حقوق مدنی، اتلاف چه بهصورت بالمباشر...
full textفرهنگ سازی برای جلوگیری از تخریب و انهدام محیط زیست
چکیده چهار بنیان اصلی یعنی خاک، آب، هوا، تابش خورشید که بُن مایههای آفرینشند، باید به حالت سلامت، با معیارهای اعتدال و دوری از پلیدیها و آلایشها باشند تا محیط زیست، زنده و سرشاد باشد، در این صورت تعادلِ وجودیِ گیاه، حیوان و انسان برقرار خواهد بود. مهمترین عاملِ آلوده کننده و تخریب کننده» محیط زیست، خود انسان است. محیطِ زیست مجموعهای بزرگ از اجزاء و عوامل مختلفِ کنش و واکنش پذیر است که در طیّ می...
full textفرهنگ سازی برای جلوگیری از تخریب و انهدام محیط زیست
چهار بنیان اصلی یعنی خاک، آب، هوا، تابش خورشید که بُن مایههای آفرینشند، باید به حالت سلامت، با معیارهای اعتدال و دوری از پلیدیها و آلایشها باشند تا محیط زیست، زنده و سرشاد باشد، در این صورت تعادلِ وجودیِ گیاه، حیوان و انسان برقرار خواهد بود. مهمترین عاملِ آلوده کننده و تخریب کننده» محیط زیست، خود انسان است. محیطِ زیست مجموعهای بزرگ از اجزاء و عوامل مختلفِ کنش و واکنش پذیر است که در طیّ میلیونها ...
full textمبانی فقهی حقوق محیط زیست
حقوق محیط زیست - در معنای مصطلح امروزین آن - محصول بحران های زیست محیطی بعد از جنگ جهانی دوم و همچنین جریانات منتقد مدرنیته می باشد. واکنش حقوقیِ که در ادامه سیر واکنش های علمی، اجتماعی و سیاسی سعی در حل و فصل تعارضات جدی حیات مدرن با محیط زیست دارد که از ابتدا ملتزم و مستخرج از ادبیات دینی ادیان بزرگ جهانی نبوده است و شاید به همین سبب به کاربردن تعبیری همچون حقوق محیط زیست اسلامی عجیب بنماید. م...
full textMy Resources
Journal title
volume 7 issue 24
pages 113- 146
publication date 2011-08-23
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023