مروری بر شاخصهای تعیین مزاج معده در طب سنتی ایرانی

سابقه و هدف: بیماریهای گوارشی از معضلات نظام سلامت در دنیا می‌‌باشد. از منظر طب ایرانی، معده مرحله دوم هضم را آغاز می‌کند و عملکرد آن نقش مهمی در سلامت یا بیماری انسان دارد. منابع مکتوب طب ایرانی شاخص‌های فراوانی جهت تعیین مزاج سلامت و بیماری معده مطرح نموده‌اند. هدف از این مطالعه، جمع‌بندی شاخص‌‌های تشخیص مزاج‌های معده جهت کمک به تشخیص دقیقتر وضعیت سلامت یا بیماری معده می‌باشد. مواد و روش­ها: در این مطالعه مروری، 11 منبع معتبر طب ایرانی مطالعه و پایگاه‌های علمی Scopus، PubMed، Science Direct، Google Scholar، Elsevier، web of science و نمایه‌های فارسی SID، Iran Doc، Magiran  جستجو و دیدگاههای موجود جمع‌بندی گردید. یافته‌ها: در منابع طب ایرانی شاخص‌های انواع مزاج‌ها و سوءمزاج‌های معده مطرح گردیده است. 17 مقاله با موضوع بیماری‌های معده از منظر طب ایرانی یافت شد که یک مورد صرفا به بررسی علایم معده پرداخته بود و بقیه فقط اشاراتی به شاخص‌ها داشتند. از مهمترین شاخص‌های مورد توجه منابع در تعیین انواع مزاج‌های معده چگونگی هضم، تمایل به خوراکی‌ها با طبع خاص، عطش، اشتها، آروغ، رطوبت و طعم دهان، وضعیت زبان و دهان، نفخ، کیفیت مواد دفعی، سرعت عبور و انحدار مواد غذایی، ترش کردن، سوزش معده، درد معده و ملمس معده می‌باشد. نتیجه گیری: منابع طب‌ سنتی‌ایرانی بطور کامل شاخص‌های مزاج معده را ذکر کرده‌اند، که می‌توان از آنها جهت تشخیص و درمان موثرتر و حتی پیشگیری از بیماری‌های معده و همچنین طراحی و اعتبار سنجی ابزار استاندارد تعیین مزاج معده استفاده کرد.