مدیریت آبیاری زعفران با استفاده از اعمال سیاست‌های قیمتی و مقداری آب (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

کاهش منابع آبی، روند افزایشی وقوع خشکسالی­ها و صدمات سنگین آن به کشور، بیش از پیش استفاده کارآمد از این منبع را ضرورت می­بخشد. هدف این مطالعه، ارزیابی اثرات سیاست­های گوناگون کاهش میزان آب مصرفی و افزایش قیمت هر مترمکعب آب بر الگوی­کشت محصول زعفران می­باشد. داده­های مورد نیاز پژوهش با مصاحبه­ی حضوری در میان100 بهره‌بردار مناطق کشاورزی دشت رخ و نیشابور سال 1391 به‌دست آمد. انتخاب مزارع نمونه  با استفاده از نمونه­گیری تصادفی، انجام و مدل برای هر دو منطقه محاسبه شد. نتایج حاصل از الگوی برنامه­ریزی ریاضی مثبت نشان داد که با 20 درصد صرفه‌جویی در مصرف آب در دشت رخ و 30 درصد در دشت نیشابور می­توان الگوی کشتی مشابه با مقادیر داده­ی واقعی در سطح مزرعه برای محصول زعفران دست یافت. همچنین با کاهش مقدار آب، ارزش اقتصادی آب افزایش نشان داد. دو برابر نمودن قیمت هر متر مکعب آب مصرفی نیز در میزان مصرف آب و سطح زیر کشت محصول تأثیری نشان­­ نداد و تنها منجر به کاهش سود شد. لذا پیشنهاد می­گردد برای صرفه جویی منابع آبی، علاوه بر تشخیص زمان دقیق آبیاری و میزان مناسب آن برای محصول زعفران که می­تواند اثرات منفی آبیاری بیش از حد و بی­موقع را بر عملکرد این محصول کاهش دهد و در مدیریت بهینه آب مؤثر باشد، سیاست­های کاهش مقدار آب در دسترس نیز در برنامه­ریزی سیاست­گذاران قرار بگیرد.