مدل‌سازی مدت‌زمان فعالیت خرید با استفاده از مدل‌های مدت: غیرپارامتری- پارمتری، نمونه موردی شهر قزوین

از آنجا که مدل‌های تقاضای سفر، در حال تغییر جهت از رویکرد سفر- مبنا به فعالیت- مبنا هستند، پیش‌بینی فعالیت‌ها و مدت‌زمان آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به آنکه داده‌های مدت، نامنفی و اغلب سانسور شده و از توزیعی غیر از توزیع نرمال پیروی می‌کند، رگرسیون خطی مدل مناسبی نیست. از این‌رو مدل‌های مدت برای چنین داده‌هایی، پیشنهاد شده و در تحلیل رفتاری سفر افراد مورد استفاده قرار می‌گیرند. از آنجا ‌که خرید به‌عنوان یکی از فعالیت‌های روزمره و ضروری افراد، در دو دهه‌ی اخیر، همواره مورد توجه بوده‌است، این مقاله سعی دارد با مدل‌سازی مدت‌زمان فعالیت خرید، ضمن شناخت عوامل مؤثر بر متغیر مدت و توزیع مناسب برای چنین داده‌هایی، نتایج چند رویکرد با فرض‌های مختلف مدل‌سازی را با یکدیگر مقایسه نماید. نمونه موردی این پژوهش سفرهای خرید تورهای خانه- مبنای 2 و 3 سفره‌ داده‏های حاصل از پرسشگری نمونه‏ای از ساکنین شهر قزوین شامل مشخصات فردی و خانوادگی، ویژگی‌های شبکه‌ی حمل‏ونقل و ویژگی‌های محل‌های مستعد برای انجام فعالیت خرید با سهمی در حدود 99 درصد از سفرهای روزانه‌ی شهروندان قزوینی است. تحلیل و قیاس نتایج مدل‌ها نشان می‌دهد برآورد رویکرد پارمتری از نظر میزان خوبی برازش، نسبت به سایر رویکردها برتر و توزیع مناسب به‌کار گرفته شده برای داده‌های مدت‌زمان فعالیت خرید، توزیع لگ- لجستیک است. با توجه به اینکه پارامتر مقیاس برآورد شده‌ی مدل، مقداری کمتر از 1 است، منحنی خطر، غیریکنوا و U شکل معکوس است. با توجه به نتایج، زنان شاغل نسبت به مردان و مردان نیز نسبت به سایر افراد مدت‌زمان کمتری را به خرید اختصاص می‌دهند و این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار است (p=0.000). شیوه‌های سفری غیرموتوری در کاهش مدت‌زمان خرید تأثیری مثبت دارند (p<0.05). همچنین متغیرهایی مانند مسافت و جاذبه تجاری مقصد سفر، در افزایش مدت‌زمان انجام فعالیت خرید سهمی به‌سزا دارند (p<0.05).