مدل‌سازی عامل-بنیان توسعه شهری با تعاملات الهام گرفته از الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات

گسترش روز افزون شهر‌نشینی به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه موجب توسعه‌ی هر چه بیشتر مناطق شهری می‌گردد. رشد جمعیت و مهاجرت روستاییان به شهرها، از عوامل عمده‌ی این توسعه می‌باشند. با انجام برنامه‌ریزی دقیق، توسعه شهری به سمت و سوی مناسب هدایت خواهد شد. توسعه‌ی مناسب شهر نیز موجب می‌گردد، امکانات شهری به‌صورت مناسب در سطح شهر فراهم شده و از سوی دیگر آسیب کمتری به طبیعت وارد شود. برای انجام برنامه‌ریزی دقیق‌تر، شبیه‌سازی رایانه‌ای راه‌حل بسیار مناسبی است. با به‌کارگیری تکنیک‌های سیستم اطلاعات مکانی (GIS)، آنالیزهای آماری و داده‌های شهری مناسب، شبیه‌سازی یارانه‌ای امکان‌پذیر است. در این پژوهش سعی شده است با تلفیق مدل عامل-مبنا و الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات (PSO) مدل نوینی در راستای شبیه‌سازی توسعه شهری، توسعه داده شود. شهر زنجان به‌عنوان مطالعه موردی انتخاب‌شده و توسعه شهری آن در بازه‌ی زمانی سال 2005 تا 2015 مورد بررسی قرار گرفته است. در مدل توسعه داده‌شده، اقشار مختلف توسعه‌دهندگان با توجه به سطح درآمدشان به سه دسته عامل با رفتارهای مختص خود تقسیم شده‌اند که در محیط به کاوش پرداخته و شرایط محیط را مورد سنجش قرار می‌دهند. در نهایت عامل‌ها مکان مناسبی را جهت توسعه انتخاب کرده و توسعه می‌دهند. نزدیکی خروجی مدل به واقعیت، بر مبنای شاخص کاپا 74% محاسبه گردید. این مقدار برای شاخص کاپا نشان می‌دهد، مدل ارائه‌شده در این پژوهش، توسعه شهر را با دقت مناسبی پیش‌بینی می‌کند. از طرفی با مقایسه نتایج می‌توان نتیجه گرفت وارد کردن تأثیرات روابط اجتماعی افراد در جامعه توسط الگوریتم PSO بر دقت مدل می‌افزاید و با در نظر گرفتن این پارامتر پیش‌بینی‌ها تطابق بیشتری با واقعیت دارند. پیشنهاد می‌شود در تحقیقات آتی، رفتار عامل‌ها با جزئیات بیشتری از جمله رقابت عامل‌ها مدل شود.