لایه‌های پنهان ضمیر حافظ (تحلیلی تازه از شعر حافظ بر اساس صور ازلی ضمیر ناخودآگاه جمعی)

Authors

  • افسانه غفوری کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
Abstract:

درباره حافظ و غزل او سخن بسیار گفته‌اند؛ شاید بسی بیش از دیگر سخنوران زبان فارسی. علت این امر را می‌توان در اشعار چند پهلو و سرشار از ابهام و رمز و راز او بازجست. از این رو، یکی حافظ را عارفی وارسته می‌نامد که تمامی اشاراتش تأویل عارفانه دارد و دیگری، او را انسانی می‌پندارد که هرلحظه در حال و هوایی متفاوت سیر می‌کند. برخی نیز او را شاعری هنرمند و زیرک دانسته‌اند که تنها به خلق اثری ادبی پرداخته است؛ بی‌آن که باورهای خود را در آن دخیل کرده باشد. به همین سبب، برای بیشتر ابیات دیوان حافظ، چندین تفسیر و تأویل متناقض و حتی مغایر با یکدیگر ارائه شده و هنوز راه برای تحلیل یا تأویلی دیگر بازمانده است. یکی از دلایل تأویل پذیری شعر حافظ، وجود شخصیت‌های متعددی همچون رند، پیرمغان، ساقی، شیخ، صوفی، محتسب و... در دیوان اوست که برای برخی از آنها در پاره‌ای از آثار، معادل‌های تاریخی نیز معرفی شده و بعضی پژوهشگران کوشیده‌اند، اثبات کنند که هریک از این شخصیت‌ها در عصر حافظ یا پیش از او، وجود حقیقی و خارجی داشته‌اند. غور در حال و هوای شعر حافظ، این پرسش را به ذهن می‌آورد که آیا می‌توان هریک از این شخصیت‌ها را لایه‌های پنهان ضمیر حافظ دانست که من خودآگاه او بر آن است، تا با شناخت این لایه‌های پنهان ناخودآگاه و ایجاد تعادل و سازگاری میان آنها، به خودشناسی و کمال دست یابد؟ در این پژوهش با بهره‌گیری از دیدگاهی که در روانشناسی تحلیلی درباره صور ازلی ضمیر ناخودآگاه جمعی مطرح شده است، درصدد یافتن پاسخی برای این پرسش بوده‌ایم، تا به افقی نو در تحلیل اشعار حافظ دست یابیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

لایه های پنهان ضمیر حافظ (تحلیلی تازه از شعر حافظ بر اساس صور ازلی ضمیر ناخودآگاه جمعی)

درباره حافظ و غزل او سخن بسیار گفته اند؛ شاید بسی بیش از دیگر سخنوران زبان فارسی. علت این امر را می توان در اشعار چند پهلو و سرشار از ابهام و رمز و راز او بازجست. از این رو، یکی حافظ را عارفی وارسته می نامد که تمامی اشاراتش تأویل عارفانه دارد و دیگری، او را انسانی می پندارد که هرلحظه در حال و هوایی متفاوت سیر می کند. برخی نیز او را شاعری هنرمند و زیرک دانسته اند که تنها به خلق اثری ادبی پرداخته...

full text

جایگاه الگوهای نژادی در ضمیر ناخودآگاه جمعی

Environmental and life conditions of human, over years, have caused changes in human behavior and perception, like their physical changes, in line with more consistency with the environment. The behavioral and perceptional adaptations that is the result of sedimentation of past human experiences like predefined patterns affect our perception and behavior, patterns that are transferred thro...

full text

بررسی ضمیر ناخودآگاه جمعی در شعر فروغ فرخ زاد

چکیده این پژوهش با عنوان "بررسی ضمیرناخودآگاه جمعی در شعر فروغ فرخ زاد" برآن است تا شناختی ژرف از ضمیرناخودآگاه جمعی و نمودهای آن با چشم اندازی نو به شعر شاعر معاصر، فروغ فرخ زاد عرضه بدارد. کارل گوستاو یونگ (1875-1961) ، روانکاو مشهور قرن بیستم به عنوان نخستین کسی که ناخودآگاه جمعی را مطرح کرد، قایل به دو گونه ناخودآگاه درروان هر فرد بود : فردی و جمعی. این قسمت از روان همگانی شامل محتویات...

رقص ضمیر در دیوان حافظ

ضمیر کلمه ای است که به دلیل نیاز نداشتن به ذکر اسم یا پرهیز از تکرار آن به کار می رود . مانند : من دیروز پرویز را دیدم و او را نصیحت کردم . همانطوریکه مشاهده شد با آمدن « او » دیگر نیاز به آوردن دوباره ی « پرویز » بر طرف شد . ضمیر در زبان فارسی بر سه گونه است : ضمیر شخصی ، مشترک و اشاره ،که در این رساله مبحوث ما «ضمایر شخصی» است . ضمایر شخصی : ضمایر شخصی برای هر یک از اشخاص و مفرد و جمع صو...

15 صفحه اول

ایهام‌تناسب‌های پنهان در شعر حافظ

اکثر پژوهشگرانی که دربارة حافظ و شیوة شعری او سخن گفته‌اند، ایهام و ایهام‌تناسب را خصیصة اصلی سبک وی دانسته‌اند. در شعر وی، کلمات در پیوند با یکدیگر و در شبکه‌ای از تناسبات قرار دارند. اکثر شارحان دیوان وی کوشیده‌اند تا جنبه‌هایی از این تناسبات و زیبایی‌ها را به نمایش بگذراند. با این حال، بسیاری از ایهام‌های وی از دید حافظ‌پژوهان پنهان مانده‌اند. در همین راستا، در این مقاله به بررسی برخی از ایه...

full text

نسبت پدیده وحی با معرفت‌های نشئت‌گرفته از ضمیر ناخودآگاه انسان

دیدگاه صحیح درباره پدیده وحی این است که وحی حقیقتی است الاهی که از سوی خداوند تعالی بر برخی از بندگان برگزیده‌اش نازل شده است تا راهنمای دورافتادگان قافله کمال باشند. رهیافت دیگری نیز در تفسیر وحی ارئه شده که عبارت است از وحی نفسی. بر اساس این دیدگاه، وحی پدیده‌ای است برآمده از نفس و وجود انسان و انعکاسی است از ضمیر ناخودآگاه بشر. صاحبان این تفکر به علت عدم درک وحی حقیقی و منشأ الاهی آن به این ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 3

pages  35- 58

publication date 2013-02-19

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023