فهم زاویای نوینی از سازه «ظرفیت مازاد سازمانی»

مفهوم «ظرفیت مازاد سازمانی»، در ادبیات سازمان و مدیریت، جایگاه قابل توجهی داشته و اشاره به منابع سازمانی مازادی دارد که صاحبنظران، نقطه نظرات متفاوتی در رابطه با آن ارائه داده‌اند و آن را عمدتاً از زاویۀ مالی مفهوم پردازی کرده‌اند. اما پژوهش حاضر بر آن بود تا با شناسایی انواع جدیدی از «ظرفیت‌های مازاد سازمانی» زوایای نوینی از این مفهوم را واکاوی نماید. بدین منظور با 16 نفر از مدیران صنایع استان خراسان رضوی به عنوان جامعۀ مطالعه، مصاحبۀ عمیق صورت گرفت. نتایج حاصل از کدگذاری و تحلیل داده‌ها نشان داد که سازمان‌ها، عمدتاً کارکنان خود را با 5 دسته از «ظرفیت‌های مازاد سازمانی» تجهیز می‌کنند؛ بطوریکه این ظرفیت‌ها، تنها به «منابع مالی مازاد»، ختم نمی شود. این 5 دسته عبارتند از: «برقراری ارتباط مازاد با کارکنان»؛ «ارائۀ آموزش‌های مازاد به کارکنان»؛ «ارائۀ فرصت‌های مازاد جهت احیإ قابلیت‌های کارکنان»؛ «توجّه مازاد به دغدغه‌های شخصی و خانواده‌های کارکنان»؛ «اعطای تسهیلات مالی و رفاهی مازاد به کارکنان». در واقع، یافته‌های حاصل از پژوهش، با ارائۀ اشکال دیگری از مفهوم ظرفیت‌های مازاد سازمانی، ضمن تأیید زاویۀ مالیِ ظرفیت مازاد سازمانی، مصادیق دیگری از این مفهوم را شناسـایی کرد و زمینه را برای بسط این حوزه در مطالعات سـازمانی، فراهـم ساخت. ایـن یافته می‌تواند دلالت‌های قابل توجهـی برای خط مشـی گذاران ســازمانی داشته و کنش‌های آنان را در جهت اهداف سازمان، جهت دهد.