فن مبالغه در سنت بلاغت اسلامی و جنبه‌های بلاغی آن

author

Abstract:

مبالغه از همان زمان آغاز سرایش شعر مورد توجه شعرا بوده است و بر همین اساس به زودی مورد توجه شعر شناسان و ادیبان نیز قرار گرفت؛ اما این ابن قتیبه بود که برای اولین بار دقیقا همین اصطلاح را به کار برده است. این فن در میان بلاغیان با نام‌های افراط، اغراق، مبالغه و غلو شناخته شده است؛ اما آنها در رد و یا قبول آن اختلاف نظر دارند. برخی آن را جزو زیبایی‌های کلام می‌شمارند و برخی دیگر آن را دلیل بر ناتوانی شاعر می‌دانند. مقاله حاضر به تبیین پیشینه پیدایش این فن در سنت بلاغی و ارتباط آن با دیگر شگردهای بلاغی می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که هر چند که اصطلاحات به کار رفته در مورد این فن در نزد بلاغیان متفاوت بوده است؛ ولی همه‌ی آنها تقریبا یک مفهوم را از آن برداشت می‌کردند. همچنین مشخص شد که کاربرد مبالغه در کنار فنون دیگری چون تشبیه، استعاره، کنایه، اطناب، حسن تعلیل، و قصر بر لطف معنی و دلنشینی بیشتر کلام می‌افزاید. بنابراین فنون بدیعی از جمله مبالغه ضرورتا برای تزیین کلام نیستند بلکه نقش برجسته در دلالت معنایی دارند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مبالغه در قرآن( بررسی بلاغی مبالغه در آیات قران کریم)

خاستگاه کلامى در بحث اعجاز بلاغی قرآن موجب شده توجه زیادی به جنبه‌‌هاى کلامى قرآن شود و کمتر به موضوع بلاغت از منظر ادبى و بلاغى محض نگریسته شود؛ با این حال تلاشهاى بسیاری در تبیین بلاغت قرآن صورت گرفته است. در حوزۀ بلاغت قرآن پرسش اساسی این است که آیا پذیرفتن زبان مجازی واستعاری قرآن، به ساحت مقدس کلام الهی خدشه ایجاد نمی کند؟ و اگر زبان مجازی و استعاری قرآن را باور کردیم، بدون این که قداست ک...

full text

مبالغه در قرآن( بررسی بلاغی مبالغه در آیات قران کریم)

خاستگاه کلامی در بحث اعجاز بلاغی قرآن موجب شده توجه زیادی به جنبه های کلامی قرآن شود و کمتر به موضوع بلاغت از منظر ادبی و بلاغی محض نگریسته شود؛ با این حال تلاشهای بسیاری در تبیین بلاغت قرآن صورت گرفته است. در حوزۀ بلاغت قرآن پرسش اساسی این است که آیا پذیرفتن زبان مجازی واستعاری قرآن، به ساحت مقدس کلام الهی خدشه ایجاد نمی کند؟ و اگر زبان مجازی و استعاری قرآن را باور کردیم، بدون این که قداست کل...

full text

بلاغت تمثیل، در پرتو رویکردهای مختلف بلاغی

اصطلاح «بلاغت» در ادب اسلامی و معادل آن در سنّت ادبی غرب، یعنی اصطلاح «رتوریک» (Rhetoric)، تا به امروز سه مفهوم اصلی داشته است: نخستین مفهوم، دریافت ارسطویی از بلاغت است که بیشتر آن را با خطابه و فنون و ابزار اقناع مخاطب مرتبط می‌سازد؛ دیگر، مفهوم زیبایی‌شناختی یا ادبی است که بلاغت را با شعر و فنون و ابزار تخییل پیوند می‌دهد؛ و سرانجام رویکرد جدید به بلاغت که سعی دارد دامنۀ...

full text

بررسی تطبیقی ژانر «منافرات» در فن خطابه و اصول مدح و ذم در بلاغت اسلامی

این مقاله می کوشد اصول مدح و ذم را در جهان اسلام، با آنچه در غرب باستان دربارة ژانر «منافرات» گفته شده، مقایسه کند. ژانر منافرات و دو ژانر دیگر خطابی، یعنی «مشاورات» و «مشاجرات»، سه ژانر اصلی فن خطابه را در غرب باستان تشکیل می دهند. منافرات در غرب باستان کارکردهای گوناگونی داشته و این کارکردها را از طریق مدح و ذم متحقق می ساخته است. دو رویکرد کلی نسبت به این ژانر در غرب باستان وجود دارد؛ نخست ر...

full text

رویکردی نو به مسائل نحو و بلاغت واثر آن در مطالعات بلاغی

مسائل مربوط به بلاغت قبل از تدوین آن به عنوان یک علم ، در لابه لای کتابهای نحوی دیده می شود. به این معنی که نحویان قبل از بلاغیان در بلاغت کلام اظهار نظر کرده و آن را با بحث های نحوی همراه ساخته اند. پس از تدوین و شکل گیری علم بلاغت، بسیاری از مسائل نحوی – که در واقع ارتباطی با علم بلاغت ندارد – وارد این علم شد. از جمله این موارد بخش های قابل توجهی ازبحث مسند الیه، مسند، احوال متعلقات فعل و نیز...

full text

تولّد خواننده و بلاغت اسلامی

چکیده نقد خواننده ‌محور بر این مسئله تأکید دارد که در خوانش متن، دریافت و استنباط خواننده بسیار مهّم و اساسی است. این قضیه، یک روی دیگر فرضیه‌ی مرگِ مؤلف (Death of the author) رولان بارت به شمار می­رود. بارت و پیروان او در ارائه­ی نظریات خود انگیزه­ی سیاسی داشتند. ایشان در راستای مبارزه­ی فرهنگی با رژیم تک صداییِ کمونیسم، مسئله­ی مرگِ مؤلف و تولد خواننده را مطرح کردند و این در حالی است که توجه به...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 1

pages  21- 35

publication date 2019-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023