فضیلتهای اخلاقی فراموش شده درعلوم و مهندسی: نشرعلم

 روزگار ما روزگار شکوفاییها، توانمندیها و پیشرفتهای بی‌نظیر در عرصه علوم، فناوری، صنعت، تجارت، سرمایه، اقتصاد، سلاح و سیاست است. اما، غم‌انگیز است که در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که هر روز شاهد فراموشی و از بین رفتن فضیلتهای اخلاقی به طرق گوناگون در جوامع بشری هستیم. در چنین روزگاری پژوهش و بررسی در باره اخلاق علوم، مهندسی و فناوری به مثابه آب حیات جستن در ظلمات است. از این‌رو، در این مقاله سعی شده است با مروری بر رهنمودها و آموزه‌های تاریخی و فرهنگی اسلامی ـ ایرانی برخی از اصول و فضیلتهای اخلاقی فراموش شده برای نسل حاضر مجدداً زنده شود. با ژرف‌نگری در آیات قرآن و احادیث، و در نوع نگرش ایرانیان باستان به مقوله علم، به جایگاه رفیع آن نزد پیشینیان خود پی می‌بریم. به ‌علاوه، در می‌یابیم که دانشمندان و دانش‌پژوهان اسلامی ـ ایرانی چگونه در برابر جامعه بشری احساس مسئولیّت می‌کردند. برخی از اصول اخلاقی آنان به ‌طور خاص می‌تواند در علوم و مهندسی مصداق پیدا کند. یکی از این اصول بُخل نورزیدن در نشر علم و کمک به پیشرفت علوم و تکامل اختراعات و اکتشافات است. موضوعی که در این مقاله به آن پرداخته شده و جالب این‌ است که دنیای غرب موفق شده است با بهره‌گیری از این اصل دینی و ملی ما، روش ارائه دستاوردهای علمی و پژوهشی را در بسته‌هایی مدرن و در قالب کنفرانسهای بین‌المللی، ثبت اختراع و اکتشاف، نشریات نمایه شده،ISI، و... به ما بیاموزد! گنجینه‌های عظیمی در اخلاق و فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و ادبیات فارسی وجود دارد که هرکدام می‌تواند برای جهانیان نمونه‌ای از منشور اخلاقی در علوم و مهندسی باشد، ولی برای رسیدن به رشد علمی، روحی و اخلاقی باید در این اقیانوس پهناور غواصی کرد.