فرهنگ و شکل خانه (مطالعه موردی: خانه‌های سنتی شهرستان تنکابن و رامسر)

چکیده: شکل خانه متاثر از عوامل متعددی است که همه ی آنها از نظر میزان اهمیت و تاثیرگذاری در یک سطح قرار ندارند. یکی از مهمترین آنها، ویژگی های فرهنگی می باشد که توجیه کننده ی اشکال مختلف سکونتگاه ها در نواحی با شرایط اقلیمی، اقتصادی و تکنولوژیکی مشابه، است. با این فرض، در نوشتار حاضر سعی شده تا با تعیین جایگاه و اهمیت مقوله فرهنگ در شکل دهی به فرم کالبدی و سازمان فضایی خانه و شناخت عناصر محتوایی فرهنگ در این ارتباط، نحوه ی تاثیر فرهنگ بر مقوله طراحی و شکل خانه تشریح شود. روش تحقیق در این پژوهش در خصوص مبانی و چهارچوب نظری، روش تحلیلی- توصیفی بوده و اطلاعات به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است و در نتیجه ی آن مدل مدنظر در این نوشتار برای برقراری ارتباط سلسله مراتبی بین فرهنگ و شکل خانه تدوین شد. در ادامه، یافته های حاصل در رابطه با شکل خانه های سنتی حوزه ی غربی استان مازندران یعنی شهرستان تنکابن و رامسر به عنوان نمونه ی مطالعاتی از معماری بومی شمال ایران، مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا برای اینکه بتوان نتایج حاصل از مطالعات روی نمونه های بررسی شده را به کل جامعه آماری تعمیم داد، نمونه ها به صورت تصادفی و در محدوده هایی که پراکندگی مناسب برای پوشش دادن کل منطقه را داشته باشد، انتخاب شدند. داده های این بخش از طریق مشاهدات میدانی (برداشت نقشه، عکس و مصاحبه) استخراج و به روش مطالعه تطبیقی و استدلال منطقی در قالب چهارچوب نظری این نوشتار تحلیل شد. در نهایت نتایج به صورت جداولی که در آنها سطوح و لایه های پنهان مقوله فرهنگ در ارتباط با شکل خانه به صورت سلسله مراتبی مشخص شده، ارائه گردید. این سلسله مراتب، نشان می دهد که فرهنگ مقوله ای است منتج از نوع جهان بینی که با تعیین ارزشهای مورد قبول جامعه در عرصه های مختلف زندگی از جمله معماری نمود پیدا می کند. این نمود در حوزه معماری خانه، از یک طرف با جهت دادن به شیوه زندگی و فعالیتهای مردم و از طرف دیگر با تحت تاثیر قرار دادن مبانی نظری معماری آن جامعه صورت می گیرد.