فرا ترکیب روش‎های مدل‎سازی سیستم‎های پیچیده فنی ـ اجتماعی با رویکرد پارادایم چندگانه ـ روش‎شناسی چندگانه

هدف: امروزه اغلب سیستم‌های پیچیده‌ در سازمان‌ها، سیستم‌هایی با پیچیدگی‌های ساختاری، فناورانه و اجتماعی هستند که به آنها، سیستم‌های فنی ـ اجتماعی گفته می‎شود. در مدل‎سازی برای غلبه بر پیچیدگی و تنوع این سیستم‌ها، به روش‌هایی نیاز است که میزان مشابهی از تنوع را در اختیار محققان قرار دهند. با وجود توسعه روش‌هایی در حوزه‌های مختلف تصمیم‌گیری و نظریه سیستم‌ها، این روش‌ها معمولاً بر اهداف و جنبه منفردی از سیستم تمرکز دارند یا اینکه در مدل‎سازی آنها به ویژگی‌های خاص سیستم‌های فنی ـ اجتماعی توجه نشده است. همچنین برخی از روش‌ها، فرایند و چارچوب مشخصی ارائه نمی‌دهند. از این رو، مطالعه حاضر به‎دنبال فراترکیب روش‎های موجود به‎منظور ایجاد روشی ترکیبی برای مد‎ل‎سازی این سیستم‎هاست. روش: در این مطالعه تلاش شده است که با استفاده از فراترکیب تفسیری انتقادی و بهره‎مندی از دیدگاه پارادایم چندگانه ـ روش‌شناسی چندگانه، فراترکیبی از روش‌های موجود ارائه شود که ویژگی‌های هر یک از سیستم‌های فنی ـ اجتماعی را در نظر می‎گیرد و بر اساس آن، از قوت‌ها و ابزارهای مناسب روش‌های موجود برای مدل‎سازی این سیستم‌ها بهره می‎برد. یافته‎ها: بعد از اجرای فراترکیب، به‎منظور تحلیل و ترکیب روش‎های موجود 12 مؤلفه شناسایی شد، سپس به‎کمک آنها سازه‌های ترکیبی و تحلیلی برای فراترکیب روش‌ها به‎دست آمد و در ایجاد روش ترکیبی از آنها استفاده شد. نتیجه‎گیری: روش پیشنهادی که از فراترکیب روش‎های موجود برای مدل‎سازی سیستم‎های فنی ـ اجتماعی به‎دست آمده، قادر است با بهره‎گیری از مفاهیم و ابزارهای متنوع ارائه شده از سوی رویکردها و روش‎های مختلف، جنبه‎های متفاوت سیستم‎های فنی ـ اجتماعی را مدل‎سازی کند. هر چند کارایی روش پیشنهاد شده باید در قالب موردکاوی‎های مختلف ارزیابی شود.