فاوانیا

سابقه و هدف: فاوانیا گیاهی از تیرۀ دو لپه­ای­های جداگلبرگ که تیرۀ خاصی به نام تیرۀ فاوانیا را پدید می­آورد و جزو تیره­های نزدیک به گل­سرخیان است؛ گیاهی است علفی و دارای ساقه­های گوشت­دار و ساقه­ای خوابیده بر روی زمین و گل­هایی معمولا سفید یا زرد. در حدود 130 نوع از این گیاه شناخته شده که اکثر در مناطق معتدل می­رویند. در طب سنّتی با نام­هایی نظیر نارمشک، عودالریح، حجرالذئب، خرچکوک، شیرزا، ابوزیدان، ورد الحمیر، رمان مصری، وردالحمار و عود صلیب از آن یاد شده است که در این میان، «عود الصلیب» پربسامدترین نام است که در منابع طب سنتی برای درمان بسیاری بیماری­ها  و بیشتر برای درمان بیماریی مربوط به کودکان به نام امّ صبیان به کار رفته است. هدف این پژوهش، مرور و بررسی مطالب مربوط به این گیاه و خواص دارویی آن در متون طبی و نیز ادبی مورد است تا اثرات و چگونگی به کارگیری آن در طب سنتی و پزشکی نوین معرفی گردد. مواد و روش­ها: تحقیق حاضر از نوع مروریست و مطالب مربوط از طریق جست­وجوی کتابخانه­ای در منابع اصلی طب سنتی و نیز متون مطرح ادبی که در آنها به این گیاه پرداخته شده، فراهم و با منابع رایج حاضر، انطباق داده شده است. و بررسی شد که آیا امکان کار بست فراورده های این گیاه برای درمان بیماری ها وجود دارد یا خیر. یافته­ها: در گذشته، به طور کلی دو گونه خاصیت برای این گیاه قائل بودند؛ 1. درمانگری به مانند عموم گیاهان دارویی. 2. درمانگری متافیزیکی و ماورایی بیماری­ها با باورداشتن به خواص جادویی در گیاه مذکور. و در منابع نیز موید این اهمیت است که فاوانیا تاثیر مثبت روی تشنج، صرع، تسهیل زایمان و ... می باشد. نتیجه­گیری: به نظر می­رسد که منابع سنتی و جدید در زمینۀ درمانی فاوانیا بسیار به هم نزدیک هستند؛ از این رو، می­توان چنین استنتاج کرد که با بررسی دقیق متون کهن و همراه ساختن دستاوردهای آنها با منابع جدید دربارۀ این گیاه می­توان فراورده­های دارویی موثری برای بسیاری بیماری­ها فراهم نمود. کلیدواژه‌ها:فاوانیا، عود الصلیب، امّ صبیان.