عوامل تبیین کننده جو آموزشی در فضای مجازی: یک مطالعه کیفی

زمینه و هدف: با توجه به رشد و توسعه فن‌آوری اطلاعات، فرصت‌های بی‌نظیری برای هدایت یادگیری در بستر الکترونیکی ایجاد شده است. در این میان، محیط یادگیری الکترونیک در راستای کمک به آموزش مورد توجه قرار گرفته است. از آن‌جایی که محیط آموزشی یکی از عوامل مؤثر در موفقیت برنامه آموزشی به شمار می‌رود، مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل تبیین کننده جو آموزشی در فضای مجازی انجام شد. روش کار: این پژوهش از نوع کیفی و تحلیل محتوا (Content analysis) بود و نمونه‌گیری در آن به روش هدفمند انجام شد. 11 نفر از دانشجویان و 13 نفر از اعضای هیأت علمی در سال 1394 مورد مصاحبه نیمه ساختار یافته قرار گرفتند. مصاحبه‌ها تا مرحله اشباع داده‌ها برای دانشجویان و استادان هر کدام به صورت جداگانه ادامه یافت. بعد از انجام مصاحبه، تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت. یافته‌ها: پس از تحلیل مصاحبه‌ها، 685 کد از داده‌های کیفی استخراج گردید. سپس کدها در چندین مرحله مورد بررسی مجدد قرار گرفت و به 38 زیرطبقه تقلیل یافت. در مرحله بعد، از کنار هم قرار دادن موارد نزدیک به هم، 13 طبقه اصلی و 6 مؤلفه شامل «جایگاه قانونی مجازی، پشتیبانی از یاد گیرنده، مهارت تدریس، ارزشیابی، حرفه‌ای‌گری و اخلاق حرفه‌ای و خودکارامدی» ایجاد شد. نتیجه‌گیری: از آن‌جایی که محیط آموزشی جزء جدایی‌ناپذیر توسعه برنامه آموزشی به شمار می‌رود، عوامل تبیین کننده جو آموزشی در فضای مجازی جهت ارزیابی کمی و کیفی آن، شاخص قابل توجهی در پیش‌بینی پیامدهای آموزشی و از جمله موارد ضروری می‌باشد.