علیّت عدمی و بررسی یک روایتِ ناواقع‌گرایانه

author

سید علی طالقانی استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، ایران

Abstract:

تاریخ دریافت: 31/0۴/۱۳۹۷ | تاریخ پذیرش: ۲۲/۱۱/۱۳۹۷ در زبان روزمره، زبان علمی، احکام اخلاقی و دعاوی حقوقی جملات زیادی وجود دارد که در آنها امری عدمی، علّت یا معلول یا هم علّت و هم معلول واقع شده است؛ جملاتی مانند: «بی‌توجهیِ حامد به گُل‌ها علّت از میان رفتن‌ آنهاست»، «کمبود ویتامینِ دی علّت بیماری نرم‌استخوانی است» و «خودداری جرّاح از جراحی، علّت مرگ بیمار است». علیّت مورد استفاده در این جملات را می‌توان «علیّت عدمی» خواند. یک پرسش اساسی دربارۀ این دست جملات این است که آیا کاربرد واژۀ «علت» در چنین مواردی، ناشی از بی‌دقتی و تسامح است یا حاکی از امری واقعی و مستقل از ذهن ما. به بیان دیگر، آیا باید تعبیر «علیّت» در این جملات را واقع‌گرایانه خوانده، حاکی از امری عینی دانست و یا آن‌که باید آنها را ناواقع‌گرایانه خواند و بیانِ محرَّفی از واقعیت شمرد. هلن بیبی از جمله فیلسوفان تحلیلی است که از موضعی دیویدسونی بر ناواقع‌گرایی در علیّت عدمی استدلال کرده‌ است. نگارنده پس از توضیح کوتاه علیّت عدمی و طرح مسئله، به صورت‌بندی و ارزیابی استدلال‌های بیبی پرداخته، نشان داده که استدلال‌های او ناتمام است. ادعای نویسنده در اینجا، صرفاً انتقادی و سلبی است و به منزلۀ دفاع از واقع‌گرایی در علیّت عدمی نیست. طالقانی ، سید علی. (۱۳۹۸). علیّت عدمی و بررسی یک روایتِ ناواقع‌گرایانه. فصلنامه پژوهش‌های فلسفی۔کلامی. ۲۱ (۷۹)، ۹۷۔۱۲۰. https://doi.org/ 10.22091/jptr-pfk.2019.3417.1924

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

یک تاریخ٬ یک روایت

full text

نقد و بررسی دیدگاه عدمی انگارانۀ شرور

معضل شرور به عنوان امری بر ضدّ وجود خدا یا برخی صفات او مثل قدرت یا خیرخواهی مطلق الهی، مطرح شده است. فیلسوفان و متکلمان بسیاری به راه های مختلف در صدد پاسخ به این معضل بر آمده اند. در این میان راه حلی که بسیاری از فیلسوفان اسلامی پذیرفته اند، نظریۀ «عدمی انگاری شرور» است. مطابق این دیدگاه شرور، حقیقتی جز عدم ذات یا عدم کمال ذات ندارند. در مقالۀ حاضر این دیدگاه تقریر شده است و این سؤال مطرح می ش...

full text

روایت یک ماموریت

full text

بررسی زبان و روایت در داستان «یک سرخ‌پوست در آستارا»

جریان داستان مدرنیستی از مهم‌ترین جریان‌های داستان‌نویسی ایران و بیژن نجدی از برترین نویسندگان این جریان است. او نویسنده‌ای ساختارشکن و تجربه‌گراست. زبان داستان‌های نجدی مملو از استعاره و تشبیه است. این ویژگی داستان‌های نجدی زبان آثار او را تاحد زیادی به زبان شعر نزدیک کرده‌است و نوعی تشخص سبکی به آثار او بخشیده‌است؛ تاجایی‌که می‌توان او را بنیانگذار داستان‌نویسی شاعرانه در ادبیات داستانی ایرا...

full text

امر عدمی نزد علامه طباطبایی و شلایرماخر

در نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبایی، موجـود زنده در انجام هر فعلـی غـایتی را دنبـال می‌کند. این غایت کـه صـرفاً نوعی اعتبار است، مطابَقی جز در ظرف وهم ندارد. از نظر ایشان امور عدمی نیز اغلب نوعی اعتبارند، لذا هیچ نحوۀ وجود خارجی ندارند. تنها جایی که می‌توان کم‌ترین شباهتی را در باب این نظریه میان علامه و شلایر ماخر دید، نتایج نظریۀ ایشان در بحث تفسیر متن مقدس است. شلایرماخر را پدر هرمنوتیک دا...

full text

نقد نظریه عدمی بودن شرور

از موضوعات بسیار مهم و پردامنه در قلمرو فلسفه دین، معضل شرور است که الهیون در طول تاریخ پاسخ‌های گوناگونی به آن داده‌اند. نظریه «عدمی بودن شرور»، یکی از پاسخ‌هایی است که بعضی فیلسوفان الهی غربی و تمام فیلسوفان مسلمان مطرح کرده‌اند. مقاله پیش رو دو هدف کلی را پی می‌گیرد: 1.نقد و بررسی نظریه پیش‌گفته و اثبات این که: اولاً، این نظریه، تأثیر چندانی در حل معضل شرور ندارد؛ ثانیاً، برخی شرور که فیل...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

Journal title

پژوهش های فلسفی – کلامی

volume 21 issue 79

pages 97- 120

publication date 2019-05-22

unfollow

{@ msg @}

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

علیّت عدمی ناواقع‌گرایی علّی هلن بیبی دونالد دیویدسون دیوید لوئیس

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com