علوم اجتماعی و مسئله مفروضات پشت صحنه

author

  • سیدجواد میری دانشیار جامعه شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
Abstract:

از آن جایی که رابطه علم و ایدئولوژی یکی از پیچیده‌ ترین روابط فرهنگی است، برای رسیدن به این بینش در فهم پدیدارها، نیازمند فهم دقیق تری از این رابطه هستیم. برای گذر از «دوگانه‌ها» نیازمند طرح مسئله «مفروضات پشت صحنه» در نگاه الکساندر هستیم. مفروض به مثابه یک مفهوم خنثی نیست بل دارای لایه های هرمنوتیکی است. به انحاء گوناگون بینش جامعه شناختی محقق را گرفتار می کند. بسیاری تو-در-تو-بودن مفاهیم در بستر تاریخی را بسیار ساده انگارانه مفهومینه می کنند و چنین می پندارند که با کاربردی کردن مفاهیم در بستری دیگر مشکل مفروضات پشت صحنه مرتفع خواهد شد. تاریخیت به مثابه یک امر بسیط قابل فهم نیست. تاریخیت ذیل عالمیت قابل فهم است. این عالمیت تاریخی شده جزیی از آن دغدغه ای است که به آن مفروضات پشت صحنه اطلاق می شود. برخی ممکن است این اشکال را وارد کنند که الکساندر در چنین سیاقی این مفهوم را بکار نبرده است. پاسخ این است که مفروض بودن مفروضات خود مسئله ای متا-تئورتیک است و الکساندر خود نیز از این مسئله غفلت کرده است و منطق را به مثابه امری جهانشمول مفهومینه کرده است که خود ذیل منطق ارسطویی قابل درک است و نباید آن خبط را دوباره تکرار کنیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مسئله ساختار/ کارگزار در علوم اجتماعی

چکیده در تبیین پدیده‌های اجتماعی، نظریه‌های مختلف را به لحاظ تأکید بر کارگزار یا ساختار، می‌توان به چند دسته تقسیم کرد: نظریه‌های کارگزارْمحور، نظریه‌های ساختارْمحور، و نظریه‌هایی که سعی دارند راه‌حل بینابینی انتخاب کنند. اراده‌گرایان (و از آن جمله نظریه‌پردازان نظریه انتخاب عقلایی) بر کارگزار تأکید می‌کنند و، ساختارگرایان و پساساختارگرایان بر ساختار، و نظریه‌هایی همانند ساخت‌یابی و نظریه واقع‌گ...

full text

خرد و کلان در علوم اجتماعی: مسئله تبیین

نسبت فرد و جامعه عموماً از حیث وجودشناختی مورد توجه قرار گرفته ‌است، اما می‌توان آن را از حیث روش‌شناختی نیز صورت‌بندی کرد. مسائل فراروی همین صورت‌بندی جدید، موضوع این نوشتار را تشکیل می‌دهند. در این مقاله، نخست طیف پاسخ‌های موجود به این مسئله، اعم از اتمیسم، فردگرایی روش­شناختی، کل­گرایی ساختاری، کل‌گرایی کارکردی و دیدگاه ضد تقلیل‌گرایی مرور و مشکلات آنها بررسی می­شود. به گمان نگارنده دیدگاه­ها...

full text

مسئله ساختار/ کارگزار در علوم اجتماعی

چکیده در تبیین پدیده های اجتماعی، نظریه های مختلف را به لحاظ تأکید بر کارگزار یا ساختار، می توان به چند دسته تقسیم کرد: نظریه های کارگزارْمحور، نظریه های ساختارْمحور، و نظریه هایی که سعی دارند راه حل بینابینی انتخاب کنند. اراده گرایان (و از آن جمله نظریه پردازان نظریه انتخاب عقلایی) بر کارگزار تأکید می کنند و، ساختارگرایان و پساساختارگرایان بر ساختار، و نظریه هایی همانند ساخت یابی و نظریه واقع گ...

full text

جنبش‌های اجتماعی و مسئله تغییر ساختارهای اجتماعی در ایران آسیایی

پس از معرفی شیوه ‌تولید آسیایی توسط مارکس، مسئله تغییرات‌ سیاسی ـ اجتماعی در این جوامع ذهن شرق‌شناسان مارکسیست را به خود جلب کرد. مارکس خود تنها راه تغییر در این کشورها را ورود عناصر سرمایه‌داری از بیرون می‌دانست. این مسئله تا کنون حل‌ نشده و تغییر به‌واسطه نیروهای بیرونی به یکی از کانون‌های مهم توجه منتقدین نظریه‌هایی همچون شیوة‌ تولیدآسیایی و استبداد شرقی تبدیل شده است. جنبش‌های ‌اجتماعی یکی ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 4

pages  131- 149

publication date 2020-03-10

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023