ظرفیت نظریه‌ استعاره‌های مفهومی برای استخراج الگوهای قرآنی در تبیین «زیست معنوی»

بیشتر عالمان مسلمان دربارۀ زیست معنوی انسان با استعاره‌های لفظی حرکت در صراط، سبیل و طریق سخن گفته‌اند؛ گویا براساس تجارب شخصی و برخی شواهد قرآنی، زیست معنوی در فرآیند مسافتی اتفاق می‌افتد؛ ازاین‌رو برخی اندیشمندان مسلمان باتوجه‌به زبان قرآن به شکل استعاری این نوع زیستن را «سفر معنوی» یا «سیروسلوک» خوانده‌اند؛ اما زبان وحی برای تبیین زیست معنوی، استعاره‌های متعددی دارد که یکی از آن‌ها «سفر معنوی» است. برخی دیگر از استعاره‌های قرآن عبارت‌اند از: حرکت از ظلمات الی النور؛ زراعت؛ تعبد و بندگی؛ حرکت از چپ به راست یا از پایین به بالا.  این مقاله ابتدا پیشینۀ الگو‌سازی را براساس استعارۀ مشهور سفر معنوی یا «زیست معنوی سفر است» می‌اورد تا اهمیت این استعاره و میزان تأثیر آن را بر درک مسلمانان از زیست معنوی نشان دهد. سپس نظریۀ «استعاره‌های مفهومی» را معرفی می‌کند و می‌کوشد ظرفیت‌های این نظریه را برای درکی جدید از تعدد تبیین‌ها از زیست معنوی در قرآن نشان دهد. یافتۀ اصلی مقاله این است که در قرآن الگوهای متعددی برای تبیین زیست معنوی وجود دارد که نظریۀ استعاره‌های مفهومی می‌تواند برای آشنایی با تعدد این تبیین‌ها افق‌هایی را بگشاید.