طلاب قفقازی و نقش آنان در تحولات سیاسی - اجتماعی مشهد در اواخر عصر قاجار (حدود 1320 - 1330 ق./ 1902 - 1911م.)

Authors

Abstract:

مشهد در سده‌های سیزدهم و چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم میلادی، مقصد مهاجران زیادی از مناطق مختلف ایران و سرزمین‌های همجوار ایران همچون آسیای مرکزی، افغانستان، شبه قارۀ هند و قفقاز بود. این گروه‌ها - که به انگیزه‌های مختلفی وارد این شهر شده بودند- به اشکال گوناگون بر وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن تأثیرگذار شدند. بسیاری از آن‌ها نیز، با گذشت چند نسل عملا به شهروندان اصلی مشهد تبدیل گردیدند و بازماندگان آن‌ها با شهرت‌های اولیۀ خود (بخارائی، هروی، بادکوبه‌ای و...) تا عصر حاضر به زندگی در این شهر ادامه دادند. از آن میان، قفقازی‌ها گروهی مهم از مهاجران را تشکیل می‌دادند. قفقازی‌ها که در دورۀ قاجار و با انگیزه‌هائی چون زیارت، تجارت و تحصیل به مشهد ‌آمده بودند، در عرصه‌های مختلف منشأ اثر شدند؛ گاه در توسعۀ زیرساخت‌های فرهنگی و اقتصادی شهر فعال بودند و گاه در بروز تحولات اجتماعی و سیاسی آن‌جا دخالت داشتند. گروهی از این مهاجران قفقازی، طلبه‌های علوم دینی بودند که در مدارس اطراف حرم رضوی سرگرم تحصیل بودند و بیش از بقیه در صحنۀ تحولات حضور داشتند. این گروه، در دو دهۀ پایانی حکومت قاجار، از مهم‌ترین گروه‌های فعال در شهر بودند. مقالۀ حاضر، به بررسی صحنه‌های مهم نقش‌آفرینی طلاب قفقازی و جایگاه آن‌ها در صحنۀ تحولات این شهر می‌پردازد. رویدادهائی مانند بلوای نان در سال 1321ق./1903م.، انقلاب مشروطۀ ایران و استبداد صغیر از مهم‌ترین این صحنه‌ها بود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

طلاب قفقازی و نقش آنان در تحولات سیاسی - اجتماعی مشهد در اواخر عصر قاجار (حدود ۱۳۲۰ - ۱۳۳۰ ق./ ۱۹۰۲ - ۱۹۱۱م.)

مشهد در سده های سیزدهم و چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم میلادی، مقصد مهاجران زیادی از مناطق مختلف ایران و سرزمین های همجوار ایران همچون آسیای مرکزی، افغانستان، شبه قارۀ هند و قفقاز بود. این گروه ها - که به انگیزه های مختلفی وارد این شهر شده بودند- به اشکال گوناگون بر وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن تأثیرگذار شدند. بسیاری از آن ها نیز، با گذشت چند نسل عملا به شهروندان اصلی ...

full text

لویی کاستالدی، پزشک جراح دربار و قونسول دولت قاجار در میلان، به روایت اسناد (1320-1329 ق./ 1902-1911)

لویی کاستالدی، پزشکی ایتالیایی است که در طی سال‌های 1293-1320ق./1876-1902، به عنوان معلم طب در دارالفنون، و نیز در مقام پزشک مخصوص و جراح، به استخدام دولت و دربار قاجار درآمد. سپس، طی سال‌های 1320-1329ق./1902-1911، به سمت قونسول رسمی ایران در میلان منصوب شد. از فعالیت‌های پزشکی کاستالدی در ایران، به جز اطلاعات پراکنده، گزارش مبسوطی در دست نیست؛ اما 53 برگ سند اداری، در آرشیو وزارت امور خارجه و ...

full text

نقش زنان قفقازی در مناسبات و تحولات سیاسی- اجتماعی و دربار صفویه

در دورۀ صفویه یکی از گروه­های اصلی در حرمسرای شاهی و تأثیرگذار در مسائل سیاسی و اجتماعی، زنانی بودند که ابتدا به‌صورت اسیر جنگی، سفیر صلح یا واسطۀ شفاهت‌خواهی از مناطق مختلف قفقاز وارد دربار شاهان صفویه شدند. این نوشتار می‌خواهد ضمن اشاره به شکل و دلایل ورود زنان قفقازی به دربار و به‌دست‌آوردن نفوذ در آن، به این پرسش پاسخ دهد که زنان قفقازی در تحولات سیاسی و درباری چه نقشی داشته­اند و آنان در ق...

full text

لویی کاستالدی، پزشک جراح دربار و قونسول دولت قاجار در میلان، به روایت اسناد (1320-1329 ق./ 1902-1911)

لویی کاستالدی، پزشکی ایتالیایی است که در طی سال های 1293-1320ق./1876-1902، به عنوان معلم طب در دارالفنون، و نیز در مقام پزشک مخصوص و جراح، به استخدام دولت و دربار قاجار درآمد. سپس، طی سال های 1320-1329ق./1902-1911، به سمت قونسول رسمی ایران در میلان منصوب شد. از فعالیت های پزشکی کاستالدی در ایران، به جز اطلاعات پراکنده، گزارش مبسوطی در دست نیست؛ اما 53 برگ سند اداری، در آرشیو وزارت امور خارجه و ...

full text

بررسی نقش زنان مبارز در تحولات سیاسی عصر قاجار (مطالعه موردی بی‌بی‌مریم بختیاری)

شخصیت زن بر اساس کفایت، اهلیت، شایستگی، لیاقت و مختصات اخلاقی و اجتماعی، آگاهی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ارزیابی می­شود تا زن خودش مستقلانه نقش خود و جایگاه خود را در جامعه پیدا نماید و به همنوعان خود به اثبات برساند. در مدنیت معاصر و درکشورهای پیشرفته روز تا روز زن مقام انسانی خودرا کسب نموده و به نقش تاریخی زن بها داده می­شود. زنان ایران در منزلگاههای مهم تاریخی به صحنه آمدند و حضور موثری نشان ...

full text

شالبافی در جامعۀ ایران؛ بررسی تحولات تجارت شال در عصر قاجار (1209- 1344هـ .ق/1795-1925م)

چکیده از مهم­ترین صنایع دورۀ قاجار، صنعت شالبافی بود. ابریشم و پشم ایران افزون بر کاربرد در تولید انواع قالی و پارچۀ ابریشمی، در بافت محصولی به نام شال استفاده می­شد. با تثبیت دولت قاجار و حمایت برخی از دولت مردان، شالبافی به صنعتی مهم و با ارزش تبدیل شد. شهرهای کرمان، مشهد و کاشان به تدریج به مراکز شالبافی تبدیل گشته و نقش مهمی در رشد و بالندگی این صنعت ایفا کردند. همزمان با گسترش صنعت شال در ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 20  issue 4

pages  44- 60

publication date 2011-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023