طعنه رندانه به حافظ شهر بررسی ایهام در تخلص شعری حافظ شیراز

author

ایمانیان, حسین

Abstract:

Ambiguity and equivocation are among evident features and perhaps the most noticeable rhetorical figures employed in Hafiz’s poetry. When this rhetorical and aesthetic technique is mingled with 'cleverness’ understanding the intention of Hafiz becomes problematic and even sometimes hard-to-grasp. One of these clever ambiguities noticed in his poems is ambiguity in the word “Hafiz". This paper has discussed the final lines of his Ghazals in which the word “Hafiz” has been mentioned. Accordingly, the paper argues that if we regard “Hafiz” in its Persian equivalent as a memorizer of the holy Quran, we might be closer to the poet’s intention. The main reasons to prove this issue are the ‘alterations’ noticed in some of Hafiz’s lines. In other words, some scribes of his Divan have alternatively used some related words such as "Zahid" (pious), "Vaez" (preacher), "Hafiz" (memorizer), and at times, based on the atmosphere of the Ghazal, they have suggested terms like Memorizer of the Quran or Hadith for the word “Hafiz”. Therefore, to the list of hateful characters in Hafiz’s Divan, such as pious, preacher, Sheikh, Faqih, Malik-al-Hajj, Mufti, Judge, and Sufi, ‘Hafiz’ must be added as well.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

جایگاه تخلص در غزلیات مدحی حافظ

پس از روند گسترش غزل و افول قصیده سرایی، چون پیوند شعر و شاعری با دربار منقطع نگشته بود، غزل تا حدی، وظیفه¬ی اصلی قصیده را (مدح ممدوح) بر دوش کشید. مدیحه سراییِ در غزل، غالباً در دیوان شاعرانی ملموس¬تر است که جز غزل در قالب دیگری شعر نگفته¬اند. (یا در قوالب دیگر بسیار کم شعر گفته¬اند) حافظ شیرازی نیز مانند بسیاری از شاعران در غزل به مدح بعضی از پادشاهان، وزرا و... پرداخته است. اما مدایح او رنگ و ...

full text

دو ایهام نویافته در شعر حافظ

هرچند خواجه حافظ در کاربرد اغلب صناعات ادبی استاد مسلم است، ولی بالاترین هنر و ویژگی شعری او در ایهام تجلی می‌کند و دامنة این صنعت معنوی در اشعارش ـ بخصوص با ظهور دو نوع ایهام نویافته ـ آن چنان گستردگی می‌یابد که از مرزبندی کتاب‌های کلاسیک بدیع تعلیمی فراتر می‌رود و «گلستان خیال» او را هر چه «پرنقش و نگار»تر جلوه می‌دهد. از آن‌جا که در کتاب‌های علم بدیع، سخنی از آن دو ایهام ـ که شرحش خواهد آمد...

full text

« هنر بیان رندانه حافظ» (ابهام آفرینی در مقصود از «آن گناه» در بیتی از حافظ)

یکی از شگردهای بیان رندانۀ حافظ، استفاده از باورهای رایج و مسلم خواننده به عنوان روپوش معانی ثانوی است. در این نوشته، برای اثبات این فرض، وجوه معانی بیت زیر بررسی شده است: اگر شراب خوری جرعه‌ای فشان بر خاک از آن گناه که نفعی رسد به غیر چه باک (حافظ، 1372: 231) همنشینی واژههای «شراب» و «گناه» در این بیت، به سرعت ذهن خواننده را به...

full text

ایهام ترادف ویژگی سبکی منحصر به فرد حافظ

یکی از صناعات ادبی در زبان هنری فارسی که بیشتر مربوط به شعر می‌شود ایهام (توریه) است. ایهام به جهت داشتن دو معنی دور و نزدیک و اراده شدن معنی دور و گاه هر دو معنی دور و نزدیک از طرف گوینده در خواننده گمان‌افکنی می‌کند و او را وامی‌دارد که درنگ بیشتری بر واژگان داشته باشد. ایهام به گونه‌های متفاوت تقسیم می‌شود. یکی از انواع ایهامات، ایهام ترادف است. ایهام ترادف شگرد هنری زبان حافظ در غزل‌هایش می...

full text