طرّاحی فضا ومکان درنمایش‌های سنتی- مذهبی ایران؛ یک پیشنهاد

از دیرباز، قهوه‌خانه‌ها در شمار نهادهای اجتماعی- فرهنگی تأثیرگذاری بودند که در ادامه‌ی فعالیت‌های خود به جایگاهی ثابت جهت اجرای نمایش‌های سنتی- مذهبی ایرانی و برخی خرده نمایش‌ها تبدیل شدند. پژوهش حاضر در پی بررسی جایگاه گذشته و اکنون این مکان‌ها در حوزه‌ی اجرای نمایش‌های سنتی- مذهبی و پاسخگویی به این پرسش است که؛ آیا می‌توان ضمن اجرای نمایش‌های ایرانی در اشکال احیاشده آنها‌، فضاها و مکان‌های تازه‌ای را نیز برای اجرای نمایش در دیگر نهادها و کانون‌های اجتماعی و فرهنگی معاصر ایجاد کرد؟ بنابراین هدف اصلی این پژوهش‌، ارائه‌ی راهکار و الگویی عملی و کاربردی بر مبنای نیاز جامعه‌ی امروز بوده است. روش تحقیق، مبتنی بر رویکرد توصیفی- تحلیلی بوده و در گردآوری اطلاعات اولیه نیز از روش اسنادی و علی‌الخصوص سفرنامه‌های مستشرقین بهره برده شده است.‌ به این ترتیب در این مقاله ابتدا به موضوع قهوه‌خانه‌ها، شرایط ایجاد، شکل‌گیری و تطور آنها به عنوان جایگاهی ثابت برای اجرای نمایش‌های ایرانی پرداخته شده، سپس رابطه‌ی فضا و معماری قهوه‌خانه‌ها با فضا و مکان نمایش‌های ایرانی بررسی و تشریح شده است. در نتیجه‌گیری نیز مهم‌ترین یافته‌ی پژوهش، پیشنهاد الگویی برای توسعه و پایداری اشکال اجرایی نمایش‌های ایرانی در دوران معاصر و نمودار اجرایی آن است.