طراحی شهری بوم‎آشکارساز در بستر قنات

بیان مسئله : قنات یکی از شاهکارهای مهندسی ایرانی، پایه و اساس شکل‌گیری و گسترش بسیاری از شهر‌ها و روستاهای ایران بوده که در چند دهه اخیر رو به فراموشی رفته و جایگاهش را در بین مردم نیز از دست داده است. ورود فاضلاب‌های خانگی، بیمارستانی و صنعتی به قنوات و عدم آگاهی ساکنان بافت سنتی و همچنین ساکنان بخش‌های جدید شهر از چنین ساختار زیرزمینی، نشان از به فراموش سپرده شدن این پدیده در میان جامعه است. افول جایگاه قنات در میان جامعه، موجب بروز مشکلاتی در بافت های شهری و بخصوص بافت های سنتی شده است؛ لذا احیا و به‌روز‌رسانی آن به عنوان یک پتانسیل موجود در شهرها، ضروری به نظر می‌رسد. دراین میان فضاهای شهری به عنوان بستر رویدادهای اجتماعی می‌توانند نقش به‌سزایی در آموزش و آگاهی شهروندان بازی‌ کنند.هدف و روش‌تحقیق : رویکرد بوم‎آشکارساز که در این پژوهش انتخاب شده در پی عیان ساختن آن بخش از پدیده‌ها و فرایندهای طبیعی و فرهنگی است که از دید و توجه جامعه به دور مانده است. این رویکرد با ابزارهای خود سعی می‌کند تا با آگاهی بخشی، جامعه را نسبت به محیط و اتفاقات آن حساس کند. در این مقاله به منظور تحقق رویکرد ذکر شده، تلاش شد تا اصول موضوعی بوم آشکارسازی با بررسی و تحلیل متون تخصصی استخراج و توسط کیفیت‌های طراحی‌شهری، در رابطه با موضوع قنات تفسیر و تدوین شوند، تا زمینة تحقق سه هدف اصلی طراحی بوم‎آشکارساز در فضای شهری فراهم ‌آید.نتیجه‌گیری : این مقاله با ارایه رهیافت‌هایی که با توجه به اصول طراحی بوم‌آشکارساز تدوین شده‌اند به دنبال احیای جایگاه قنات در میان جامعه است؛ در واقع شهروندان علاوه بر اینکه در یک فضای واجد کیفیت‌های طراحی‌شهری حضور می‌یابند، آگاهی و ادراک جدیدی نسبت به این پدیده مهم زیستی- اجتماعی و مسایل آن پیدا می‌‌کنند.