طراحی الگوی روش‌شناختی کاربرد برنامه‌ریزی فرض‌بنیاد در مطالعات توسعة منطقه‌ای

در آغاز هزارة سوم متون برنامه‌ریزی از مفاهیم پیش‌بینی، آینده‌نگری و کشف آینده عبور کرده و به حوزة آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری رسیده است. در برنامه‌ریزی توسعة منطقه‌ای، شناسایى عدم قطعیت‌هاى آینده و فرض‌های بنیادینى که برنامه‌هاى بلندمدت بر پایة آن‌ها طراحی شده است، از مهم‌ترین زمینه‌های شناسایى مشکلات و چالش‌های پیش روى سندهاى توسعه‌اى است. پسابرنامه‌ریزی نیز موفقیت یا عدم موفقیت سیاست و برنامة تدوین‌شده در افق زمانی آینده را ارزیابی می‌کند. برنامه‌ریزی فرض‌بنیاد (ABP) یکی از روش‌های پسابرنامه‌ریزی است که می‌توان به کمک آن برنامه‌های پابرجا‏ و انطباق‌پذیر‏ تهیه کرد. این تحقیق از نظر نوع تحقیق، ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی است و از نظر ماهیت بر اساس روش‌های جدید علم آینده‌پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با ترکیبی از مدل‌های کمی و کیفی انجام گرفته است. برای جمع‌آوری اطلاعات ابزار پرسشنامه و فن دلفی به‌کار گرفته شده است و پرسشنامه‌ها صرفاً از متخصصان توسعه و برنامه‌ریزی که به مسائل توسعة منطقه احاطه دارند، تکمیل شده است. به این ترتیب میزان همبستگی میان هر راهبرد با عدم قطعیت‌ها با استخراج نظرهای خبرگان از دو پرسشنامه (پرسشنامة راهبردها، پرسشنامة عدم قطعیت‌ها) محاسبه شد. نتایج مطالعه نشان داد بهره‌گیری از روش برنامه‌ریزی فرض‌بنیاد، می‌تواند در برنامه‌های توسعة منطقه‌ای به‌کار گرفته شود، که این امر به برنامه‌ریزان کمک می‌کند تا اجماع و تعهد به خروجی‌ها تحقق یابد. در نتیجه با بهره‌گیری از روش برنامه‌ریزی فرض‌بنیاد می‌توان ضعف‌ها و چشم‌پوشی‌هایی را که در برنامه‌های توسعة بلندمدت منطقه‌ای وجود دارد، شناسایی و بازبینی کرد.