«ضرورت» و «امکان» سنجش دین‌داری

author

  • علی‌رضا شجاعی‌زند استادیار دانشگاه تربیت مدرس
Abstract:

کثرت تحقیقات انجام‌شده با موضوع «سنجش دین‌داری» و تداوم روبه‌گسترش آن نشان می‌دهد که مسئله‌ای به نام ضرورت و امکانِ سنجش دین‌داری چندان موضوعیت ندارد؛‌ درعین‌حال، مانع از تردید‌افکنی در آنها و بازنگری در مقدمات بدیهی ‌‌انگاشته‌شده‌اشان نبوده و نیست. بررسی تردیدها و وارسی مجددِ موضوع نشان داد که سنجش دین‌داری واجد «ضرورتی جامعه‌شناختی» است؛ درعین‌حال که ممکن است به‌کار مروّجان دینی و کارگزاران دولتی در حکومت‌های دینی نیز بیاید. «امکانِ» این سنجش نیز با وجود ویژگی‌های موضوعی و محدودیت‌های روشی و ابزاری، به‌کلی منتفی نیست؛ هرچند که انتظار از آن را با توجه به مقدورات جامعه‌شناسی باید تعدیل کرد. وارسیِ مسئله از منظر دینی نیز نشان داد که با وجود برخی حساسیت‌های دینی به تجسس در احوال دیگران، این‌کار با رعایت برخی شروط جایز و بلکه مفید و لازم است؛ بنابراین، می‌توان برخی مؤیدات دینی نیز برای آن پیدا کرد. «بررسی ضرورت و امکان سنجش دین‌داری»، در عین پاسخگویی به تردیدهای مطرح در این‌باب، کمک کرد تا انتظارات از نتایج حاصل از سنجش دین‌داری واقعی‌ و متواضعانه‌ شود.         

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

امکان و ضرورت نقد قوۀ حکم

در این مقاله امکان نقد قوۀ حکم به‌مثابه یک کل را بر اساس نظریۀ قوای ذهن و متناظر با‌ آن قوای شناختی و تقسیم‌بندی فلسفه توضیح خواهیم داد و ضرورت آن را بر اساس نظریۀ گذار و ماهیت ذهنی آن، بدون در نظر گرفتن اقتضائات و نتایج اخلاقی آن، بررسی خواهیم نمود و ملاحظه خواهیم کرد که تحقق گذار فقط از رهگذر کارکرد تأملی قوۀ حکم امکان‌پذیر است. بنابراین مبنای ضرورت نقد قوۀ حکم، کارکرد تأملی قوۀ حکم خواهد بود...

full text

بررسی تأثیر وزن‎دهی سنجه ای و ابعادی دینداری بر سنجش میزان دینداری

ضرورت و چگونگی ارائه سنجه­های دینداری متناسب با موقعیت­های اجتماعی و بررسی تأثیر وزن­ دهی سنجه ­ای و ابعادی دینداری بر سنجش میزان دینداری جامعه مورد مطالعه دو هدف اصلی این مطالعه است. از دو روش اسنادی و پیمایش برای بررسی موضوع استفاده شده است. بررسی­های اسنادی و پیشینه ­های تحقیقاتی نشان می­ دهد با اینکه مدل ­های دینداری به اقتضای محتوای دینی، برداشت شارحین مذهبی و ساختار سیاسی-اجتماعی هر جامعه...

full text

ساخت مقیاس (بومی) برای سنجش دینداری

هدف: تهیه مقیاس استاندارد برای اندازه‌گیری میزان دینداری؛ به خصوص در جامعۀ ایران که دینداری یکی از شاخصهای اصلی توصیف وضعیت اجتماعی است، یکی از ضرورتهای انکارناپذیر است؛ به ویژه اینکه اکثر شاخص‌هایی که برای سنجش دینداری ارائه شده‌اند، عمدتاً بر مبنای الگوهای غربی و دیدگاههای مسیحی‌گرا ساخته شده‌اند. لذا هدف اصلی این پژوهش، ساخت الگوی مفهومی و ابزار اندازه‌گیری بومی برای سنجش میزان دینداری بوده ا...

full text

مدلی برای سنجش دینداری در ایران

بیش از پنج دهه نیست که بررسی انواع،میزان و تغییرات دینداری موضوع مطالعات تجربی و میدانی قرار گرفته است.ابعاد و شاخص های دینداری از اوایل دهه 60،که گرهارد لنسکی نخستین مدل دینداری را پیشنهاد کرد تاکنون، تحولات بسیاری را به خود دیده است،اما همگی در دو خصوصیت مشترک بوده اند:ملهم بودن از آموزشهای مسیحی و متاثر شدن از متغیرهای تاریخی -اجتماعی غرب.وجود همین دو ویژگی امکان بهره برداری از این مدلها  را...

full text

ضرورت سنجش عقلی دانش ها

در اینکه شناخت انسان از واقع که علوم مختلف بشری آن را پیگیری و دنبال می‌کنند، خطاپذیر است، تردیدی نیست. دانش منطق از گذشته طراحی و تنظیم شد تا راه بخشی از عوامل خطا را مسدود کند؛ اما درباره منطق و هر دانش دیگری که درصدد تصحیح خطا و دفع و رفع آن مطرح می‌شود، این پرسش به میان می‌آید چه دانشی می‌تواند به مثابه‌ معیار عمل کرده، امکان انتقال به واقع به صورت خطاناپذیر بدان سپرده شود. عقل، موجود اکتشا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 3

pages  110- 131

publication date 2015-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023