ضرورت توجه به معیارها و شاخص‌های موثر در مکان‌یابی عملیات مدیریتی و بیولوژیکی اصلاح مرتع (مطالعه موردی: مراتع کوهستانی هندوان، خوی، آذربایجان غربی)

گزارشات موجود در خصوص اقدامات اصلاحی، احیائی و توسعه­ای مراتع، نشان می­دهد که عملکرد اقدامات مذکور، آنچنان­که در هنگام تهیه طرح­های مرتعداری مدنظر بوده، موفقیت­آمیز نیست. یکی از علل این امر، عدم مکان­یابی صحیح اینگونه عملیات بدون درنظر گرفتن معیارها و شاخص­های موثر می­باشد. بر همین اساس در پژوهش حاضر، با تطابق نقشه مکان­یابی عملیات مدیریتی و بیولوژیکی اصلاح مرتع مبتنی بر معیارها و شاخص­های مطرح در منابع علمی و نقشه مکان­یابی پیشنهادی توسط بخش اجرایی کشور، ضرورت توجه به معیارها و شاخص­های متناسب در مکان‌یابی عملیات مدیریتی چرای دام و بیولوژیکی اصلاح مرتع، در منطقه کوهستانی هندوان، خوی مورد تاکید قرار گرفت. با درنظر گرفتن معیارها و شاخص­های موثر؛ برای 4/21 درصد از مراتع منطقه، مرتعداری تعادلی؛ برای 2/38 درصد، مرتعداری طبیعی و برای 4/40 درصد، مرتعداری مصنوعی یا اصلاحی پیشنهاد شد. همچنین به‌واسطه عدم حاکم بودن شرایط مناسب محیطی، پیشنهاد عملیات بذرکاری و بوته­کاری در مراتع منطقه، میسر نیست ولی 39 درصد از اراضی، برای بذرپاشی و کپه­کاری، 19 درصد برای میانکاری و 4/21 درصد برای کودپاشی مناسب تشخیص داده شد. ضمن اینکه در 6/59 درصد از مراتع که دارای وضعیت متوسط و خوب می­باشند، اجرای سیستم­های چرایی پیشنهاد گردید. در نهایت تطابق دو نقشه (نقشه اجرایی طرح و نقشه حاصل از ارزیابی توان اکولوژیکی)، نشان داد که 62 درصد از مراتع در دو روش، به‌صورت مشابه و 38 درصد، به‌صورت غیرمشابه طبقه­بندی شدند که قابلیت اطمینان بین دو روش، کمتر از 63 درصد می­باشد. لذا ضرورت دارد که شرح خدمات طرح‌های مرتعداری از حیث معیارها و شاخص­های موثر به­منظور حصول اطمینان از موفقیت پیشنهادات عملیات اصلاحی، احیائی و توسعه­ای مرتع، متناسب با شرایط آب و هوایی و خصوصیات فیزیکی مراتع هر منطقه رویشی، به هنگام شود.