شیمی کانی و دماسنجی گدازه های اولترامافیک با منیزیم بالا (کماته ایت) شمال خاوری ایران: شواهدی از تعامل تنوره گوشته ای-کمان در پهنه فرورانش پالئوزوئیک بالایی مشهد- فریمان

در شمال خاوری ایران رخنمون هایی از سنگ های کماته ایتی وجود دارند که پیش از این به عنوان یک توالی افیولیتی آرمانی و مرتبط با بسته شدن اقیانوس تتیس کهن در نظر گرفته شده اند. بر اساس مطالعات دقیق صحرایی، روانه های کماته ایتی موجود در مجموعه های شاندیز- ویرانی- مشهدو فریمان، به صورت بین لایه ای با رسوبات توربیدایتی زیردریایی پالئوزوئیک بالایی (کربونیفر- پرمین) همراهی می شوند. این سنگ ها دارای طیف وسیعی از رخساره های آتش فشانی بوده و به لحاظ ویژگی های رخساره ای به سه گروه روانه های تفریق یافته، تفریق نیافته و گدازه های بالشی با انواع بافت های خروجی با زمینه شیشه ای و انباشتی و با کانی های اصلی الیوین، کروم اسپینل، کلینوپیروکسن و آمفیبول تقسیم بندی می شوند. در این مقاله با استناد به شواهدی روشن از ویژگی های صحرایی، پتروگرافی، چینه نگاری داخلی و کانی شیمی، سرشت کماته ایتی این مجموعه سنگ ها اثبات شده است. همچنین، برخورد یک تنوره گوشته ای با پهنه فرورانش اواخر پالئوزوئیک (پرمین) تتیس کهن در شمال خاوری ایران به عنوان عامل سنگ زادی درگیر در تشکیل ماگمای کماته ایتی درنظر گرفته شده است. این مدل می تواند به خوبی تنوع سنگی و ویژگی های متفاوت ژئوشیمیایی سنگ های مورد مطالعه را توجیه و تفسیر نماید.