شوخ‏ طبعی قومیتی در ایران

یکی از وجوه مهم هر فرهنگ و اجتماعی عرصه شوخ‌طبعی و مطایبه است. بر این اساس، در پژوهش حاضر هدف اصلی محققان، مطالعه تاریخچه شوخ‌طبعی‌های قومیتی در ایران، انواع و گونه‌های آن و ارائه تبیینی جامعه‌شناختی از ریشه‌های تاریخی-اجتماعی شوخی‌طبعی‌های قومیتی در ایران بوده است. لذا، با اتخاذ روش «مطالعه اسنادی» و با بررسی اسناد و منابع ادبی و تاریخی موجود، تلاش گردید تا به سؤالات تحقیق پاسخ داده شود. یافته‌های به‌دست‌آمده حاکی از آن بود که اولاً در گذشته فرهنگی ما شوخ‌طبعی با افراد و گروه‌های اقلیت، و نیز ساکنان شهرها و قومیت‌های گوناگون همواره وجود داشته است. به‌عبارت‌دیگر، شوخ‌طبعی‌های قومیتی در جامعه ایران، از تنوع و گستردگی قابل‌توجهی – هم از حیث قالب و هم از حیث مضمون- برخوردار بوده‌اند. ثانیاً از حیث قالب بخشی از این شوخ‌طبعی‌ها در عرصه ادبیات فارسی و در قالب ژانرها و گونه‌های ادبی (شهرآشوب‌ها، کارنامه‌ها، شوخ‌طبعی‌های مختلط و بازی با لهجه‌ها)، و بخش دیگر در عرصه نمایش‌ها و آئین‌های سنتی (در قالب نمایش‌هایی مانند سیاه‌بازی، خیمه‌شب‌بازی و صندوق کابلی) وجود داشته‌اند. به‌علاوه، در این گونه از شوخ‌طبعی‌ها، اعراب، ترکان، روستاییان، و ساکنان شهرهای مختلف کشور به‌عنوان گروه هدف و یا سوژه شوخ‌طبعی‌ها مورد هجو و نکوهش شعرا و نویسندگان واقع شده‌اند. درنهایت، تبیین جامعه‌شناختی یافته‌های تحقیق از طریق نظریه دیویس در زمینه شوخ‌طبعی‌های قومیتی و قصه‌های احمقان صورت گرفته است.