شواهد مورفولوژیکی و مورفومتریکی تأثیر تکتونیک فعّال بر مخروط‎افکنه‎های شمال دامغان

این پژوهش به بررسی شواهد و آثار گسل‌های فعّال (گسل دامغان و گسل تزره) بر مورفولوژی و مورفومتری 16 مخروط‌افکنه، واقع در بخش شمالی دامغان می‌پردازد. روش کار برپایه‎ی تحلیل‌های کمّی و کیفی حاصل از تصاویر ماهواره‌ای و مدل‌های رقومی ارتفاعی، ویژگی‌های مورفومتری مخروط‌ها، اندازه‎گیری میزان جابه‎جایی آبراهه‌ها، میزان بالاآمدگی رسوبات و تحلیل شیب و نیمرخ‌های طولی و عرضی است. نقشه‌های توپوگرافی 1:25000، عکس‌های هوایی 1:55000، تصاویر ماهواره‌ای ETM و نقشه‌های زمین‌شناسی 1:100000 و داده‌های ارتفاعی رقومی، ابزارهای اصلی پژوهش را تشکیل داده‌اند. همچنین پیمایش‌های میدانی برای بررسی و اندازه‌گیری‌ شواهد فعّالیّت‌ گسل‌ها در دو مرحله انجام گرفته است. نتایج نشان می-دهد که تأثیر عمده‎ی گسل‌ تزره، سبب جابه‎جایی شبکه‎ی اصلی در رأس مخروط و تحت تأثیر آن، تغییر موقعیّت رسوب‎گذاری مخروط‌افکنه شده است. همچنین فعّالیّت گسل مذکور، سبب بالا آمدن رسوبات مخروط‌افکنه‌ای و رسوبات نئوژن زیرین شده است، در حالی‎که شواهد فعّالیّت گسل دامغان چیره‌تر بوده و سبب ایجاد سطوح مختلف بالاآمده، متروک‎ماندن سطح مخروط‌ها، جابه‎جایی نقطه‎ی تقطیع آبراهه، بالاآمدگی رسوبات مخروط‌افکنه‌ای و جابه‎جایی افقی شبکه‎ی زهکشی سطح مخروط‎افکنه‎ها و همین‎طور تأثیر بر فضای قابل دسترس مخروط‎افکنه‎ها شده است. حرکت گسل دامغان آثار مشخّصی بر جابه‎جایی رسوبات مخروط-افکنه‌ای داشته است. مؤلّفه‎ی قائم گسل دامغان، سبب شکل‌گیری سطوح قدیمی و جدید (فعّال و غیرفعّال) در سطح اغلب مخروط‎افکنه‎ها شده است. بررسی آماری متغیّرها نشان می‌دهد که بین برخی روابط مورفومتریکی مخروط‎افکنه‎ها، مانند مساحت حوضه آبریز و مساحت مخروط‎افکنه‎ها، رابطه و همبستگی آماری مناسبی وجود دارد. این در حالی است که مابین متغیّرهایی چون، ارتفاع متوسّط مخروط‎افکنه‎ها و شیب متوسّط آنها، همبستگی ضعیفی وجود دارد.