شناسایی کانون‌های تولید گرد و غبار به کمک داده‌های دورسنجی: یک رویکرد جامع

هدف از این مطالعه توسعۀ روشی جامع به منظور شناسایی کانون­های تولید گرد و غبار و بررسی روند تغییرات آن­ها طی یک دورۀ زمانی مشخص به کمک داده­های دورسنجی است. بدین منظور از داده­های ماهواره­ای سنجنده OLI لندست 8 در طول سال­های 2013 تا 2015 جهت تهیۀ نقشه­های پتانسیل باد فرسایی از منظر پوشش گیاهی، رطوبت و پوشش زمین استفاده شده است. این نقشه­ها با اطلاعات زمین­شناسی و زبری زمین به روش ارزیابی چند معیاره تلفیق شدند تا یک نقشۀ مناطق بالقوۀ تولید گرد و غبار به دست آید. در گام دوم اطلاعات مربوط به ایستگاه­های سینوپتیک، هواشناسی و سنجش آلودگی هوا دریافت و با استفاده از تحلیل آماری آن­ها و با کمک داده­های سنجندۀ مودیس تاریخ­ رویدادهای محلی ریزگرد به دست آمد. این تاریخ­ها بر اساس مدل شبیه­سازی جریان هوای های­اسپلیت واسنجی شد تا اطمینان حاصل شود جریان هوا در مسیر حرکت خود با سطح زمینی که پتانسیل باد فرسایی داشته، تماس حاصل نموده است. همچنین بر اساس محل تلاقی جریان هوا با سطح زمین و با اعمال ماسک­های مناطق فرسایش­ناپذیر بر روی آن­ها، مناطق محتمل تولید ریزگرد مشخص گردید. این مناطق با عنوان مناطق بالفعل تولید ریزگرد با مناطق بالقوه به روش ارزیابی چند معیارۀ فازی به روش وزنی خطی تلفیق و بر اساس یک طرح نمونه­برداری لایه­بندی شده-تصادفی کانون­های مستعد تولید گرد و غبار شناسایی شد. جهت اعتبارسنجی مناطق شناسایی شده و بررسی روند تغییرات آن­ها از سری زمانی داده­های ماهواره­ای و داده­های ایستگاه­های هواشناسی استفاده شد و روند تغییرات پوشش گیاهی، رطوبت خاک و دمای سطح زمین در محل کانون­های شناسایی شده در طی یک دورۀ زمانی 15 ساله مورد پایش قرار گرفت. نتایج اعتبار سنجی نشان دهندۀ دقت بالای مناطق شناسایی شده و کاهش معنی­دار پوشش گیاهی، رطوبت خاک و دمای سطح زمین در محل کانون­های شناسایی شده در طی دورۀ زمانی مورد مطالعه است. نتایج حاصل از این تحقیق و بازدیدهای میدانی صورت گرفته نشان از سودمندی و کارایی این روش دارد و می­تواند برای مطالعات آتی در این زمینه به عنوان یک چارچوب جامع جهت شناسایی کانون­های گرد و غبار مورد استفاده قرار گیرد.