شناسایی، پراکنش و برآورد میزان خسارت عامل بیماری پوسیدگی طبق آفتابگردان در استان مازندران

بیماری پوسیدگی طبق، یکی از بیماری‌‌های مهم آفتابگردان در مناطق مختلف دنیا، طی سال‌‌های اخیر ابتدا در مزارع استان گلستان و سپس در استان مازندران مشاهده گردیده است. در سال 1378 از مزارع کشت آفتابگردان در استان مازندران (بهشهر، نکا و ساری) در مراحل مختلف رشد زایشی این گیاه بازدید و طبق‌‌های واجد علائم آلودگی جمع‌آوری شدند. در آزمایشگاه از کشت نمونه‌‌های جمع‌آوری شده، 25 جدایه قارچ جدا و خالص‌سازی شد. بر اساس ویژگی‌‌های ریخت‌شناسی و رشدی، تمامی ‌جدایه‌‌های مورد مطالعه متعلق به گونه Rhizopus oryzae بودند. در شرایط گلخانه، جدایه‌‌های به دست آمده روی طبق آفتابگردان رقم "رکورد"، ایجاد پوسیدگی مشابه با علائم پوسیدگی طبق در مزرعه نمودند. به منظور تعیین شاخص خسارت، قطعه زمینی در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا (شهرستان نکا) انتخاب و رقم "رکورد" در آن کشت گردید. مایه زنی بوته‌‌ها در مراحل مختلف رشد زایشی با استفاده از بذور همین رقم که به طور مصنوعی با جدایه‌‌های بیمارگر آلوده شده بودند، صورت گرفت. در مرحله رشدی جوانه گل و آغاز پیدایش بساک هیچگونه آلودگی مشاهده نشد، در حالیکه مایه زنی در طی مراحل مختلف ظهور بساک شامل 25،50، 75 و 100 درصد از سطح طبق به ترتیب منجر به کاهش عملکرد به میزان 100، 100، 50/69 و 11/44 درصد و در طی مراحل تکامل دانه شامل پرشدن دانه در گلچه‌‌های بیرونی و سیاه شدن دانه‌‌های خارجی، تغییر رنگ دانه در 75% طبق، و سفت شدن و رسیدن دانه‌‌ها به ترتیب کاهشی معادل 43/6، 06/5 و 35/3 درصد عملکرد را به همراه داشت. میزان آلودگی در سطح مزارع متفاوت و از شش درصد (ران، بهشهر) تا 18 درصد (خورشید، نکاء) بود. کاهش عملکرد نیز بسته به زمان وقوع آلودگی از 64/0 (کلت، بهشهر) تا 78/1 درصد (خورشید، نکاء) برآورد گردید.