شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی آمایش منطقه‌ای براساس آینده‌پژوهی در شهرستان گرگان

آینده­پژوهی در فرایند آمایش سرزمین، به تصمیم­گیران اجازه می­دهد در فرایند تصمیم­گیری در مسائلی با پیچیدگی­های زیاد و عدم قطعیت­های بالا، با تمرکز بر پیشران­های کلیدی به حل مسائل مبهم و دیریاب فایق آیند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مشارکت مدیران استان گلستان و خبرگان دانشگاهی، مهم‌ترین پیشران­های تغییر در زمینۀ آمایش سرزمین شهرستان گرگان شناسایی شود تا بر پایۀ آن، مسیر درستی به سوی آیندۀ مطلوب ترسیم کرد. این پژوهش تحلیلی‌پیمایشی است و داده­های مورد نیاز با بررسی منابع علمی و اسناد توسعه و آمایش استان گلستان و همچنین از طریق مصاحبه و نشست­های تخصصی جمع­آوری و تجزیه و تحلیل شده است. با بررسی منابع علمی، 77 عامل مؤثر بر تغییر کاربری­های سرزمین فهرست شدند. از میان 77 عامل، تعداد 22 عامل نماینده طی نشست­ تخصصی انتخاب شدند. از دو گروه و در مجموع 70 نفر، شامل مدیران سازمان­های مرتبط با فرایند آمایش سرزمین در شهرستان گرگان و متخصصان دانشگاهی طی پرسش‌نامۀ حضوری و آنلاین درخواست شد مقایسۀ زوجی میان عوامل تأثیرگذار صورت پذیرد. با کاربرد تحلیل ساختاری و ماتریس اثرات متقاطع مهم‌ترین عوامل بررسی و سنجش شدند. نتایج نشان داد از میان 22 عامل، عوامل «سیاست­های دستوری»، «فناوری»، «خدمات دولتی در بخش‌های چهارگانه» و «زیرساخت­های حمل‌ونقل انرژی» پیشران­های کلیدی تغییر در اجرای آمایش شهرستان گرگان هستند. متغیر «سیاست­های دستوری» مورد توافق هر دو گروه متخصصان دانشگاهی و مدیران شهرستان است، در درجۀ اول اهمیت قرار دارد و می­تواند به‌عنوان پیشران کلیدی، بر سایر متغیرها اثرگذار باشد.