شناسایی و اولویت‌بندی فناوری‌های مناسب سورتینگ پیاز زعفران مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی

زعفران یکی از گران‌بهاترین گیاهان ادویه‌ای و دارویی با ارزش اقتصادی بسیار است. سورتینگ پیازهای زعفران برپایه اندازه یکی از مهم‌ترین فرایندهای تولید و تاثیرگذار در عملکرد این محصول است. این پژوهش طی سال‌های 1398 و 1399، با هدف شناسایی و اولویت‌بندی فناوری‌های مناسبِ موجود در کشور برای سورتینگ پیازهای زعفران اجرا شد. اطلاعات و مشخصات فنی سورترها گردآوری و بررسی شد. فناوری‌های مناسب از طریق نظرسنجی و بازدیدهای تخصصی شناسایی و معیارهای مقایسه تعیین شد. گزینه‌ها متعلق به سه شرکت "ناردیس"، "طلای سرخِ گلشیدِ ایرانیان" و "گروه صنعتی سیفی" و معیارها شامل "ظرفیت"، "دقت"، "راحتی کاربرد"، "قابل حمل‌بودن"، "تعداد دسته‌ها"، "کیفیت پیازهای سورت‌شده"، "چندکاره‌بودن"، "تلفات کمّی"، "تعداد اپراتور"، "قیمت"، "توان"، و "هزینه تعمیر و نگهداری" بود. به منظور اولویت‌بندی گزینه‌ها و انتخاب مناسب‌ترین فناوری از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و وزن‌دهی معیارها و گزینه‌ها در نرم‌افزار Expert Choice استفاده شد. معیارها بر اساس نظر خبرگانِ زعفران (20 نفر) با تکمیل پرسش‌نامه ارزش‌گذاری شد. نتایج نشان داد که "تلفات کمّی" و "کیفیت پیاز سورت‌شده" به ترتیب با وزن‌های نسبی 0.14 و 0.135 اثرگذارترین معیارها، و "قابل حمل‌بودن" با وزن نسبی 0.045 کم‌اثرترین معیار در انتخاب فناوری‌ مناسب سورتینگ پیاز زعفران هستند (شاخص ناسازگاری=0.01). تحلیل حساسیت کارآیی نشان داد که سورترِ "ناردیس" از نظر "تعداد اپراتور"، "قیمت" و "توان" نسبت به دو سورتر دیگر ارجحیت دارد. سورترِ "طلای سرخِ گلشیدِ ایرانیان" از نظر "ظرفیت" و "چندکاره‌بودن" دارای برتری نسبت به دو سورتر دیگر است. سورترِ "گروه صنعتی سیفی" از نظر "دقت"، "راحتی کاربرد"، "قابل حمل بودن"، "تعداد دسته‌ها"، "تلفات کمّی"، و "هزینه تعمیر و نگهداری" نسبت به دو سورتر دیگر برتر است. بر اساس نتایج تلفیق، سورتر "گروه صنعتی سیفی" مبتنی بر روش غلتک‌های واگرا به عنوان مناسب‌ترین فناوری برای سورتینگ پیاز زعفران معرفی شد.