شناسایی موانع توسعة منطقه‌ای با به‌کارگیری شاخص فقر آبی نمونة موردی: استان قزوین

م محدود‌بودن ظرفیت منابع آبی از یک‌سو و تشدید روند برداشت بی‌رویه از منابع آب در نقاط مختلف جهان از سوی دیگر، باعث افزایش آگاهی و حساسیت‌های توسعه‌گران منطقه‌ای دربارة این منبع حیات‌بخش و تنظیم تقاضاهای توسعه در چارچوب عرضة منابع آب منطقه‌ای شده است. در این‌باره استفاده از روش و ابزاری که بتواند کمبود آب را در سطحی فراتر و در ارتباط با توسعة منطقه‌ای ببیند، سودمند خواهد بود. با این هدف، پژوهش پیش ‌رو با استفاده از شاخص فقر آبی (WPI)، به صورت چند‌بُعدی و در قالب پنج محور اصلی شامل منابع، دسترسی، ظرفیت، مصرف و محیط زیست، به بررسی مجموعة عوامل اثرگذار در بحران آب استان قزوین پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند نیمة جنوبی استان شامل شهرستان‌های آوج، تاکستان و بویین‌زهرا به دلیل ضعف در دو محور ظرفیت (تعداد زیاد مرگ اطفال و نسبت بی‌سوادی) و محیط‌زیست (مصرف زیاد کود و سموم و کیفیت کم آب)، وضعیت بحرانی‌تری نسبت به سایر شهرستان‌ها دارد. شهرستان‌ قزوین به دلیل بهره‌مندی از منابع آب، ظرفیت و مصرف بهینه و شهرستان البرز به دلیل دسترسی مطلوب و کسب امتیاز زیاد در محور محیط ‌زیست، از دیدگاه شاخص فقر آبی از وضعیت نسبی بهتری در قیاس با سایر شهرستان‌ها برخوردارند. در نهایت با هدف مقابله با فقر آبی در استان قزوین، با استفاده از روش تحلیل همبستگی و به کمک نرم‌افزار SPSS، برای شناسایی پیشران‌های اثرگذار در سطح کل استان اقدام شده است. در این‌باره دو محور محیط‌زیست و ظرفیت بیشترین اثرگذاری را دارند.