شناسایی الگوهای فرارفت دمایی ایران در سال‌های سرد

Authors

  • مجید منتظری استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد
Abstract:

برای دستیابی به الگوهای فرارفت دمایی در سال‌های سرد، ابتدا براساس متوسط دمای سالانه کشور، پنج سال سرد مشخص گردید. سپس برای تعیین فرارفت‌های دمایی سه مؤلفه باد مداری، باد نصف‌النهاری و دمای هوا در تراز 1000 هکتوپاسکال، برای ساعت 12 GMT و در محدوده جغرافیایی 20 تا 50 درجه عرض شمالی و 35 تا 70 درجه طول شرقی، از پایگاه داده‌های اقلیمی استخراج گردید. فرارفت دمایی برای هر سال با استفاده از برنامه‌نویسی در محیط‌ نرم‌افزار گرادس محاسبه گردید و در مرحله بعد تحلیل مؤلفه اصلی بر روی ماتریس داده‌های فرارفت دمایی انجام گرفت. این تحلیل نشان داد که با پانزده مؤلفه می‌توان بیش از 93 درصد تغییرات داده‌ها را تبیین کرد. سپس تحلیلی خوشه‌ای با روش ادغام وارد، بر روی ماتریس نمرات مؤلفه‌ها انجام گرفت و براساس مقادیر پانزده مؤلفه در 1827 روز، دوازده الگوی فرارفتی شناسایی گردید. برای هر الگوی فرارفتی یک روز نماینده مشخص شد که معرف فرارفت دمایی در زمان حاکمیت آن الگوست. با مشخص شدن روز نماینده، نقشه‌‌های فرارفت دمایی این روزها محاسبه و ترسیم گردید. تحلیل نقشه‌های روزهای نماینده الگوهای فرارفت دمایی نشان داد که در طی دوره مورد مطالعه، الگوهای فرارفت سرد، به مراتب غلبه بیشتری دارند و از این‌رو پایین بودن دما در سال‌های سرد ناشی از فراوانی فرارفت‌های سرد و یورش توده‌های هوای سرد و گسترش آن بر پهنه ایران‌زمین بوده است. فرارفت‌های دمایی در قالب دو گروه فرارفت‌های شرقی ناشی از گسترش فراباری سیبری و فرارفت‌های غربی در نتیجه استقرار بادهای غربی، کشور را در بر می‌گیرند. بررسی نقشه‌های روز‌های نماینده، نشان می‌دهد که فرارفت‌های شرقی سطحی‌اند و شدت بیشتری نیز دارند و در لایه‌های پایین جَو جابه‌جا می‌شوند. این در حالی است که فرارفت‌های غربی، ملایم‌ترند و در ترازهای میانی جَو نمود بیشتری دارند. بررسی بسامد فرارفت‌های دمایی در ماه‌های سال، نشان داد که الگوهای شماره 9 و 11 و 12 تابستانه‌اند و در 31 درصد موارد در دوره گرم حادث شده‌اند. از این‌رو می‌توان گفت که فرارفت‌های دمایی در دوره سرد سال بسامد بیشتری دارند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

شناسایی الگوهای فرارفت دمایی ایران در سال های سرد

برای دستیابی به الگوهای فرارفت دمایی در سال های سرد، ابتدا براساس متوسط دمای سالانه کشور، پنج سال سرد مشخص گردید. سپس برای تعیین فرارفت های دمایی سه مؤلفه باد مداری، باد نصف النهاری و دمای هوا در تراز 1000 هکتوپاسکال، برای ساعت 12 gmt و در محدوده جغرافیایی 20 تا 50 درجه عرض شمالی و 35 تا 70 درجه طول شرقی، از پایگاه داده های اقلیمی استخراج گردید. فرارفت دمایی برای هر سال با استفاده از برنامه نوی...

full text

شناسایی الگوهای همدیدی مؤثر در شکل‌گیری ناهنجاری‌های دمایی ایران و اروپا

هدف این مقاله واکاوی همدیدی هماهنگی نوسانات دما در ایران و اروپا در راستای استفاده از این ارتباط برای تحلیل اقلیم گذشتة ایران است. بدین منظور از داده‌های سی ایستگاه در داخل کشور و نوزده ایستگاه در اروپا با طول دورة آماری پنجاه سال و بیشتر (1951-2010) استفاده شد. داده‌ها عبارت بود از متوسط دماهای حداقل، حداکثر و میانگین روزانه؛ فشار تراز دریا؛ ارتفاع ژئوپتانسیلی؛ و مؤلفة نصف‌النهاری (v). به منظو...

full text

تحلیل آماری- همدیدی نقش فرارفت دمایی در بارش‌های بهاره ایران (1392-1340)

بررسی سازوکار دما و فرارفت دمایی همراه با لایه ضخامتی جو و تأثیر آن بر میزان بارش‌های یک منطقه و شناخت مؤلفه‌های چرخه آب بر روی آن، از موضوعات موردتوجه علوم جوی می­باشد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه فرارفت دمایی و شناخت لایه ضخامتی جو در ارتباط با بارش­های بهاره ایران انجام‌شد. برای این منظور از پایگاه داده روزانه­ی بارش با تفکیک مکانی  km2 15×15 در دوره آماری 1340-1392 استفاده شد. پس از...

full text

شناسایی الگوهای همدیدی مؤثر در شکل گیری ناهنجاری های دمایی ایران و اروپا

هدف این مقاله واکاوی همدیدی هماهنگی نوسانات دما در ایران و اروپا در راستای استفاده از این ارتباط برای تحلیل اقلیم گذشتة ایران است. بدین منظور از داده های سی ایستگاه در داخل کشور و نوزده ایستگاه در اروپا با طول دورة آماری پنجاه سال و بیشتر (1951-2010) استفاده شد. داده ها عبارت بود از متوسط دماهای حداقل، حداکثر و میانگین روزانه؛ فشار تراز دریا؛ ارتفاع ژئوپتانسیلی؛ و مؤلفة نصف النهاری (v). به منظو...

full text

شناسایی و پهنه‎بندی نواحی دمای فرین سرد ایران

In this study, kriging method applied to mean daily temperature dataset of 663 synoptic and climatic stations from 1961 to 2004 in Iran. So a gridded database of mean daily temperature with 15*15 Km spatial resolution prepared. This database contains 15992 days and 7187 pixels. Based on this grid data extreme temperature database has been calculated using Normalized Temperature Deviation Index....

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 42  issue 4

pages  79- 94

publication date 2011-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023