شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی در صنعت گردشگری

هدف این پژوهش شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی در صنعت گردشگری است. این پژوهش رویکرد ترکیبی دارد و در آن از تکنیک‌های تحلیل محتوای جهت‌دار و دلفی فازی استفاده شده است. با طراحی چارچوب فرایند رمزگذاری، کدها، زیرمقوله‌ها، مقوله‌ها و تم اصلی مشخص شد و با پیشرفت تحقیق رمزهای جدید و به‌اقتضای آن زیرمقوله‌های جدید اضافه یا اصلاح شد. به‌منظور بررسی اعتبار نتایج، کنترل جزئی و نهایی مطابق با اصول تحلیل محتوای جهت‌دار انجام شد. برای اجرای تحقیق، چهارده مدل مطرح انتخاب شد و با بهره‌گیری از نظریات پیشین و مطالعات صنعت گردشگری، مؤلفه‌هایی متناسب با تعریف مفهومی استخراج شد. در ادامه با هدف کسب نظر خبرگان، پرسش‌نامه‌ای با روش دلفی فازی طراحی شد. باتوجه‌به اجماع خبرگان در دور سوم فرایند دلفی فازی، دوازده مؤلفه در مدل نهایی شناسایی شد که از دو بُعد سازمان‌محور یا فردمحور و پیشبرد یا مراقبت و چهار ناحیة محافظ، خدمتگزار، راهنما و پیش‌گام تشکیل شد. مؤلفه‌های هواداری، ابتکار فردی، اطاعت‌پذیری، ادب و فضیلت شهروندی، که در مطالعات پیشین شناسایی شده بودند، به‌خوبی در این چارچوب جای گرفتند. باقی مؤلفه‌ها، اگرچه با اقتباس از نظریه‌های پیشین است، با اصلاح در مدل آورده شدند. فراوانی مقوله‌هایی مانند اطاعت‌پذیری، فضیلت شهروندی و کمک بین‌فردی نشانگر اصالت این مؤلفه‌ها در مدل‌های اولیه است که توانسته‌اند در مدل‌های بعدی نیز باقی بمانند.