سیر رباعی- قصه از سنایی تا مولانا

Authors

  • شکوفگی, حامد دانشگاه زنجان
  • محبتی, مهدی دانشگاه زنجان
Abstract:

مثنوی قالب اصلی داستان‌گویی در ادبیات منظوم فارسی شمرده شده‌است و معمولاً از توانش قالب‌های دیگر شعری مانند غزل و رباعی غفلت شده‌است. با بررسی رباعیات شعرایی مانند سنایی، عطار، مولانا... در می‌یابیم که در حدود 10% رباعیات خود (عطار 302 و مولانا 203 رباعی- قصه) به داستان‌پردازی پرداخته‌اند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی گونه‌های مختلف قصه در رباعی‌های روایی این شعرای عرفانی پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم اگرچه در بردانده قصه‌های حِکمی، طبیعی و... هستند، اما بیشترین حجم روایت‌های این رباعیات به بازنمایی تجربه‌ها و شهودهای عرفانی مربوط می‌شود. با توجه به وحدت و گذرایی این تجارب و ساختار منسجم و کوتاه رباعی، وحدت فرم و محتوا در رباعی- قصه‌ها به حداکثر می‌رسد و یکی از دلایل توجه صوفیه به رباعی، مناسبت فرم رباعی و محتوای روایت‌های شهودی است. روایت‌ها با توجه به بیان آن‌ها از زبان عارف تجربه‌گر و حاضر در صحنه، بیشتر از شیوه اول شخص بهره می‌گیرد؛ هرچند تعداد قابل‌توجهی از آن‌ قصه‌ها به شیوه دوم شخص ‌روایت می‌شود که در قصه‌های سنتی فارسی منحصربه‌فرد است. با وجود اختصار گاه در این روایت‌ها با تغییر زاویه دید (التفات) و حتی داستان‌های درونه‌ای مواجهیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

سیر غزل مدحی در ادب فارسی (از سنایی تا حافظ)

شعر غنایی شعری است که با احساسات و عواطف شخصیِ شاعر در ارتباط است و ممکن است دربرگیرندۀ معانی و اندیشه‌‌های متفاوتی باشد. پیشینیان غزل را، که ازجمله مصادیق شعر غنایی است، شعری دانسته‌‌اند که مضمون عاشقانه دارد. با مطالعۀ سیر غزل درمی‌‌یابیم به مرور زمان، مضامینی غیر از مضمون عاشقانه در غزل وارد شده و با توجه به نوع مضمون، صورت‌های متفاوت غزل، ازجمله غزل مدحی، غزل انتقادی، و غزل تعلیمی شکل گرفته ...

full text

رباعی و موضوع مرگ در رباعیات مولانا

رباعی، یکی از قالب‌های شعری است که ابداع آن را در زبان فارسی دانسته‌اند. از آن‌جا که در این قالب، مفهومی  منحصر گنجانده می‌شود و وزنی خاص در آن بکار می‌رود،‌ کاربرد آن را در زبان فارسی کمتر از دیگر قالب‌های شعری می‌بینیم. مولانا نیز در خیل اشعارش، به سرایش رباعی پرداخته و در این باره مهارتی ویژه را بکار بسته است. در این مقاله به بررسی مسألة مرگ و آن سوی مرگ و اندیشه‌های مولانا در این باب می‌پر...

full text

از لاکان تا مولانا (نگاهی لاکانی به سیر رشد روانی سوژه در آرای مولانا)

در دیدگاه پساساختارگرانه لاکان، سوژه پس از عبور از «سطح خیالی»، به «ساحت نمادین» قدم می‌گذارد و آنجاست که توهّم‌های کودکانه فرو می‌ریزد و فرد دچار فقدان می‌شود. کودک پیوسته میل دارد به عالم کودکانه سطح خیالی رجعت کند و می‌کوشد با «اُبژه‌های دیگریِ کوچک» به آن عالم یگانگی و اتّحاد تقرّب جوید. امّا از آنجا که در ساحت نمادین، زبان بر انسان مسلّط است و گریز از آن امکان‌پذیر نیست، چنین تقرّبی فقط تقرّبی نسبی...

full text

سیر غزل مدحی در ادب فارسی (از سنایی تا حافظ)

شعر غنایی شعری است که با احساسات و عواطف شخصیِ شاعر در ارتباط است و ممکن است دربرگیرندۀ معانی و اندیشه های متفاوتی باشد. پیشینیان غزل را، که ازجمله مصادیق شعر غنایی است، شعری دانسته اند که مضمون عاشقانه دارد. با مطالعۀ سیر غزل درمی یابیم به مرور زمان، مضامینی غیر از مضمون عاشقانه در غزل وارد شده و با توجه به نوع مضمون، صورت های متفاوت غزل، ازجمله غزل مدحی، غزل انتقادی، و غزل تعلیمی شکل گرفته است...

full text

از سنایی تا ساراماگو

سنایی غزنوی، از شاعران سده ششم هجری و نخستین سراینده بزرگ شعر عرفانی در سبک عراقی است. او مثنوی حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه را که بیانیه شعر نمادین به شمار می رود، سروده است...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 0  issue 23

pages  163- 191

publication date 2020-10

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023